Το success story της Προεδρίας της Ελλάδας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ
2. Στο πλαίσιο της Προεδρίας, η Ελληνική πλευρά οργάνωσε και συντόνισε όλες τις ομάδες εργασίας καθώς και τις συσκέψεις του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης επί όλων των ζητημάτων που αφορούν στις Θεματικές, Κλαδικές, Τομεακές, Κοινές και Κοινοτικές Πολιτικές σε συνεργασία με τον Πρόεδρο της Κομισιόν, τους αρμοδίου Επιτρόπους και τα λοιπά θεσμικά όργανα της ΕΕ 3. Η Ελληνική Προεδρία έληξε με επιτυχία χωρίς να δαπανηθούν υπέρογκα ποσά συγκριτικά με τις δαπάνες των προηγούμενων Προεδριών που έγιναν από άλλα κράτη 4. Απολογισμός του συνολικού έργου της Προεδρίας της Ελλάδας έγινε από τον πρωθυπουργό κ. Α. Σαμαρά στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26-27/6/2014. Την επιτυχία επιβεβαίωσαν απονέμοντας εύσημα όλοι οι αρχηγοί των 28 κρατών, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Herman Van Rumpey, ο απερχόμενος Πρόεδρος της Κομισιόν José Manuel Barroso, ο Πρόεδρος του Eurogroup Jeroen Dijsselbloem και ο απερχόμενος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Martin Schulz. Στη διάρκεια της Προεδρίας ολοκληρώθηκαν 59 νομοθετήματα που είναι τα περισσότερα από όλες τις προηγηθείσες Προεδρίες 5. Η Ελλάδα αποστόμωσε έμπρακτα όλους όσοι προέβλεπαν σπατάλες και αποτυχία του εγχειρήματος 6. Την Προεδρία για το β΄ εξάμηνο 2014 θα συνεχίσει η Ιταλία υπό τον πρωθυπουργό Matteo Renzi και μετά ακολουθεί η Λετονία για το α΄ εξάμηνο του 2015.
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ: 1. Στο πλαίσιο της συγκυβέρνησης, ο κ.Ε. Βενιζέλος είναι Αντιπροέδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Εξωτερικών (ΥΠΕΞ) 2. Για τη διαχείριση των Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, ο κ.Ε. Βενιζέλος συνεργάστηκε θεσμικά με την Ύπατη Εκπρόσωπο Εξωτερικών Σχέσεων Katherine Aston, τους ΥΠΕΞ των κρατών μελών της ΕΕ, τους ΥΠΕΞ των χωρών εκτός ΕΕ και τους εκπροσώπους των Διεθνών Οργανώσεων και των Διεθνών Fora.
ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΩΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: 1. Είναι ζητήματα Υψηλής Πολιτικής της ΕΕ (Εξωτερικές Σχέσεις, Διεθνής Διπλωματία, Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις, κ.λπ.) με πρωταγωνιστική θέση στην πυραμίδα της πολιτικής ιεραρχίας 2. Η ΕΕ θεωρείται ως ένας διεθνώς δρών παράγοντας «ήπιας ισχύος» που στηρίζεται στην ειρηνοποιό και ανθρωπιστική αξιακή αρχή της Pax Europea 3. Αντίθετα, η Pax Americana των ΗΠΑ εδράζεται κυρίως στην ιδιότητα της «σκληρής (στρατιωτικής) ισχύος» 4. Ο Μονοπολισμός των ΗΠΑ μετά την αποδόμηση της ΕΣΣΔ (1990) είναι σήμερα αμφισβητήσιμος εξαιτίας της γοργής στρατιωτικής, οικονομικής, ενεργειακής, διπλωματικής, κ.λπ. επίρρωσης της Ρωσικής Ομοσπονδίας καθώς και της Κίνας. Πολλοί ομιλούν περί της ενάρξεως μιας νέας Ψυχροπολεμικής περιόδου 5. Η γεωοικονομία σε επίπεδο Διεθνούς Οικονομικού Συστήματος (ένεκα παγκοσμιοποίησης) σε συνδυασμό με την Ενέργεια, το Διεθνές Εμπόριο και τις Διεθνείς Επενδύσεις, στο πλαίσιο του διακρατικού quid pro quo (πάρε - δώσε), αποτελεί πρωτεύοντα πυλώνα της ευρύτερης Διεθνούς Πολιτικής 6. Το σύμπλοκο (γεωοικονομία, γεωπολιτική, γεωστρατηγική) αποκτά μεγάλη σημασία σε επίπεδο Διατλαντικών (ΕυρωΑμερικανικών) Σχέσεων αναφορικά με το ΝΑΤΟ, το Συμβούλιο της Ευρώπης, τον ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη), τον ΟΗΕ, τους Διεθνείς, Παγκόσμιους και Περιφερειακούς Οργανισμούς καθώς και την ΚΕΠΠΑΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας) της ΕΕ 7. Τμήμα των Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ είναι η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας στο πλαίσιο της οποίας εντάσσεται η Ανατολική Εταιρική Σχέση (σύνδεση ΕΕ με Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Μολδαβία, Λευκορωσία και Ουκρανία), η Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης ΕΕ-Ρωσίας καθώς και η Πολιτική Διεύρυνσης της ΕΕ με υποψήφιες και δυνάμει υποψήφιες χώρες. Σύμφωνα με τις Συνθήκες και το Παράγωγο Δίκαιο της ΕΕ έχουν τεθεί οι όροι, οι προϋποθέσεις, τα προαπαιτούμενα και οι «αιρεσιμότητες» της αρχικής σύνδεσης μια χώρας με την ΕΕ και στη συνέχεια της σταδιακής προόδου ως υποψηφίας και δυνάμει υποψηφίας μέχρι της τελικής ένταξης (συμπεριλαμβανομένων των προενταξιακών χρηματοδοτικών μέσων στήριξης του εγχειρήματος). Υποψήφιες χώρες είναι η ΠΓΔΜ και η Τουρκία ενώ οι δυνάμει υποψήφιες χώρες είναι η Αλβανία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο και η Σερβία, συμπεριλαμβανομένου του Κοσσυφοπεδίου. Πρόκειται για ζητήματα που άπτονται της Ελληνικής και της Κυπριακής Εξωτερικής Πολιτικής ενώ ενδιαφέρουν και τις Ευρωαμερικανικές Σχέσεις σε επίπεδο διεύρυνσης του ΝΑΤΟ.
ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Αφορούν στις εύλογες καθυστερήσεις εξαιτίας της διενέργειας των ευρωεκλογών καθώς και στη δυσμενή συγκυρία των διεθνών εντάσεων και επιπλοκών οι οποίες επιβάρυναν την εξαμηνιαία ατζέντα του ΥΠΕΞ. Δυσχέρειες οι οποίες οφείλονται σε πολλά εξωγενή αίτια. Για παράδειγμα: 1. Η παγκόσμια κρίση και η ύφεση σε συνδυασμό με την κρίση στην Ευρωζώνη συνοδευόμενες από ανθρωπιστική κρίση, περιφερειακές συγκρούσεις, τριβές και διενέξεις 2. Οικονομικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας και γενικότερα Δύσης (ΗΠΑ, ΕΕ, Καναδάς, κ.λπ.) με τις αναδυόμενες οικονομίες κυρίως των BRICS (Brazil, Russia, India, China, South Africa) 3. Ευρασιατική Οικονομική Συνεργασία Ρωσίας-Λευκορωσίας-Καζακστάν 4. Συμφωνία Ενεργειακής Σύνδεσης Ρωσίας-Κίνας 5. Κίνδυνοι και απειλές από την απόσυρση των Αμερικανο-Νατοϊκών στρατιωτικών δυνάμεων της Διεθνούς Δύναμης Ασφαλείας και Βοήθειας από το Αφγανιστάν στο τέλος του 2014 6. Κίνδυνοι στη ΒA Ασία με την ένταση στις σχέσεις της Κίνας με την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα 7. Προβληματική συμπεριφορά της Β.Κορέας με το νέο ηγέτη Κιμ Γιόνγκ Ουν που αποδεικνύεται λίαν απρόβλεπτος προκαλώντας ανησυχία σε όλες τις γειτονικές χώρες 8. Συγκρούσεις στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία 9. Τριβές στη Μέση Ανατολή αναφορικά με το Παλαιστινιακό ζήτημα και το Ισραήλ 10. Κρίση στη Συρία και το ζήτημα της καταστροφής του χημικού οπλοστασίου της χώρας 11. Κρίσεις στην Αίγυπτο, στο Λίβανο και στο Ιράκ 12. Κουρδικό ζήτημα που αφορά σε πολλά κράτη (Τουρκία, Συρία, Ιράκ, κ.λπ.) 13. Σύρραξη Σουνιτών – Σιιτών 14. Kρίση στο Ιράκ και στα λοιπά κράτη της Αραβικής Χερσονήσου 15. Το συνεχιζόμενο κίνημα της Αραβικής Άνοιξης 16. Η διεθνής τρομοκρατία 17. Ο τζιχαντισμός και το Κίνημα ISIS (Ισλαμικό Εμιράτο στο Ιρακ και στο Λεβάντε) 18. Ουκρανική κρίση (απόσχιση Κριμαίας, ένταση στην Ανατολική Ουκρανία), κ.λπ.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΕ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΔΡΙΑ: Είναι πολλές και πρακτικά δε μπορούν να αποτυπωθούν στο παρόν άρθρο. Αφορούν γενικά σε πράξεις ρύθμισης πολλών από τα προαναφερθέντα προβλήματα των Διεθνών και των Ευρωπαϊκών Σχέσεων. Επιτυχίες υψίστης σημασίας με θετικά παρακολουθήματα τα οποία θα φανούν εν ευθέτω χρόνω (τόσο για την Ελλάδα όσο και για την ΕΕ), είναι: 1. Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων ΗΠΑ-ΕΕ όπως η Σχέση Καναδά – ΕΕ 2. Η απόδοση καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ χώρας στην Αλβανία 3. Η υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Θαλάσσιας Ασφάλειας και της Στρατηγικής για την Μακρο-περιφέρεια Αδριατικής – Ιονίου 4. Η προώθηση των θεμάτων που αφορούν στη σύνδεση Τουρκίας – ΕΕ με ικανή και αναγκαία συνθήκη την τήρηση από την Τουρκία των όρων του Κοινοτικού Κεκτημένου και των κριτηρίων της Κοπεγχάγης 5. Η νέα Ενεργειακή Πολιτική της ΕΕ 6. Η επιτήρηση των εξωτερικών θαλασσίων συνόρων της ΕΕ στο πλαίσιο της επιχειρησιακή συνεργασίας με τον FRONTEX 7. Το άνοιγμα των διαπραγματευτικών κεφαλαίων για τη σύνδεση της Σερβίας και της ΠΓΔΜ με την ΕΕ 8. Συμφωνία σύνδεσης ΕΕ με την Ουκρανία, τη Γεωργία και τον Μόλδοβα.
ΕΠΙΜΥΘΙΟ: Η Ελληνική Προεδρία ήταν νοικοκυρεμένη, επιμελής, οικονομική και επιτυχής σε πολλά πεδία αναφοράς ευρωπαϊκής και υπερεθνικής εμβέλειας με έμφαση στα ζητήματα των Εξωτερικών Σχέσεων που ήταν επίσης ωφέλιμα για την Ελληνική πλευρά. Ήταν μια Προεδρία εξίσου επιτυχής με τις 4 προηγούμενες Ελληνικές Προεδρίες, ήτοι: β΄ εξάμηνο 1983, β΄εξάμηνο 1988, α΄ εξάμηνο 1994, α΄ εξάμηνο 2003. Πολλά θέματα επιλύθηκαν ή δρομολογήθηκαν και προωθήθηκαν για επίλυση από τις επόμενες Προεδρίες. Τα επιτεύγματα έγιναν υπό δυσμενείς εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες. Αποτέλεσαν ένα συγκεκριμένο και ειδικό success story, ανεξάρτητα από την πορεία των άλλων προβλημάτων που έχει η χώρα.
Κωνσταντίνος Γαλιώτος
Πολ.Μηχ. Ε.Μ.Π., M.Sc. Περιφερειακή Πολιτική U.K.