Το χρέος του Δήμου Τρίπολης για τον Παναγιώτη Σέκερη και τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου
Δυο πελώρια ηθικά βάθρα για τους Έλληνες
Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπρούσαλης
Η αρκαδική πρωτεύουσα μέσα από τα μνημεία της και τις ονομασίες δρόμων, πλατειών κτλ. πρέπει ασφαλώς να αναδείχνει την ιστορία της η οποία, άλλωστε, λόγω της τεράστιας εμβέλειας πολλών προσωπικοτήτων και γεγονότων, συνδέεται γενικότερα με τη νεώτερη ιστορία του Ελληνισμού. Η ιστορική Τριπολιτσά έχει άρρηκτα συνδεθεί με την Εθνική Παλιγγενεσία. Και υπάρχει, ευτυχώς, αξιόλογη μνημόνευση-αναφορά στον πασίγνωστο Γέρο του Μωριά, τον «δικό μας», Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ο οποίος οδήγησε σε θρίαμβο την Επανάσταση του 21. Αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του η ονομασία μιας πλατείας της Τρίπολης κι ένας επιβλητικός ανδριάντας, που έχει στηθεί στην πλατεία του Άρεως. Δικαιότατα η μνήμη του μεγάλου στρατηγού τιμάται από τους Πανέλληνες κι έχει πλέον η Ελλάδα γεμίσει με προτομές και ανδριάντες, αν και πολλοί σύλλογοι, σωματεία κτλ έχουν καταχραστεί μέχρι σημείου ευτελισμού το όνομα του μεγάλου ήρωα. Και βεβαίως δεν πρέπει να ξεχνάμε την αποκατάσταση της τιμής του στρατοπέδου του 11ου συντάγματος το 1982 (με τη μετονομασία του σε στρατόπεδο Θεόδωρου Κολοκοτρώνη) από μια βεβήλωση ταγματασφαλίτικης έμπνευσης (είχε ονομαστεί Στρατόπεδο Διον. Παπαδόγκωνα).
Παναγιώτης Σέκερης – Ο στυλοβάτης της Φιλικής Εταιρίας
Εκείνο όμως που έχει ελάχιστα αναδειχτεί είναι η πελώρια συμβολή κάποιων Τριπολιτσιωτών στο κεφαλαιώδες εγχείρημα της προετοιμασίας της Επανάστασης. Γιατί πώς ήταν δυνατό να γίνει ο μεγάλος ξεσηκωμός του21 χωρίς την οργάνωση που θα συνένωνε τους Έλληνες; Ποιοι προετοιμάσανε ηθικά και υλικά τους υπόδουλους για τη μεγάλη αποκοτιά; Ποιοι εργάστηκαν με αυταπάρνηση και με τρομερές δυσκολίες και φοβερή συνωμοτικότητα, για να στηθεί η πανεθνική μεγάλη μυστική οργάνωση, που θα προετοίμαζε τη νικηφόρα εξέγερση κατά της πανίσχυρης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; Μέχρι το 1818 η Φιλική Εταιρία, η οποία ιδρύθηκε το 1814 από ορισμένους φτωχούς κι άσημους φλογερούς πατριώτες, δεν ξεπερνούσε τα 30 μέλη. Η κρίσιμη βαριά συνωμοτικότητα και η έλλειψη των οικονομικών μέσων καθιστούσαν αδύνατη την εξάπλωση κι ανάπτυξη της οργάνωσης. Και τότε (το 1818) έγινε το μεγάλο ραντεβού με την ιστορία. Απευθυνθήκανε στον 35χρονο γενναίο Τριπολιτσιώτη Παναγιώτη Σέκερη, τον αδάμαστο Έλληνα Πατριώτη, ο οποίος βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη και είχε διαπρέψει στο εμπόριο. Ο Π. Σέκερης, πλέον, όχι μόνο άρχισε την ασυγκράτητη εκταμίευση πελώριων ποσών από τα χρήματά του αλλά διέθεσε και τα καράβια του για τον ιερό και μεγάλο σκοπό κατά της τυραννίας. Είχε διαφύγει από την Τριπολιτσά έφηβος μετά τη δολοφονία του πατέρα του από έναν Τούρκο αξιωματούχο, όπως και τα μικρότερα αδέρφια του, ο Γεώργιος (σπούδασε στρατιωτικός) και ο Αθανάσιος (έμπορος στην Οδησσό και τη Μόσχα), που έτρεφαν άσβεστο μίσος κατά της Υψηλής Πύλης. Ήταν οι πρώτοι (από το 1814) που μυήθηκαν στον αρχικό ιδρυτικό πυρήνα της Φιλικής Εταιρίας. Είναι ενδεικτικό ότι μέσα στα 9 αρχικά γράμματα (ονομάτων των μελών) που υπήρχαν στην περίμετρο της σφραγίδας της οργάνωσης, ήταν το Α και το Γ(Αθανάσιος και Γεώργιος).
Ο Παναγιώτης Σέκερης, στην Κωνσταντινούπολη, αψηφώντας τον κίνδυνο να συλληφθεί, μέσα στο στόμα του λύκου και κάτω από τη μύτη του Σουλτάνου, γίνεται πλέον το ακούραστο κέντρο της συνωμοσίας και με το κύρος του γίνεται ουσιαστικά ο ηγέτης της Φιλικής Εταιρίας κινώντας μεθοδικά και αποφασιστικά όλα τα νήματα. Η οργάνωση (με τους αποστόλους της) αρχίζει πλέον να αναπτύσσεται γοργά και να εξαπλώνεται στη δυτική Ευρώπη, στη Ρωσία, στη Μικρά Ασία, την Αίγυπτο, στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και φυσικά στον ελλαδικό χώρο, στα νησιά και στην Πελοπόννησο. Κι όταν ξέσπασε η Επανάσταση, ο Παναγιώτης Σέκερης με την ειδοποίηση κάποιου Τούρκου φίλου του προλαβαίνει και διαφεύγει λίγο πριν τον πιάσουν και καταφεύγει στην Οδησσό. Ουσιαστικά ο σκληρός τριετής αγώνας του είχε πλέον καρποφορήσει. Τα γεγονότα είχανε δρομολογηθεί και κανείς πλέον δεν μπορούσε να πισωγυρίσει τις εξελίξεις. Οι επαναστατημένοι Έλληνες ξεσηκωθήκανε στον «υπέρ πάντων αγώνα» και μπήκανε μεθυσμένοι στο χορό. Ο πρώτος μεγάλος στόχος της Φιλικής Εταιρίας θριάμβευε.
Τα αδέρφια του Σέκερη πολεμήσανε στην Πελοπόννησο. Ο ένας, ο Γεώργιος, πεθαίνει στην Τριπολιτσά το 1822 μετά από τραυματισμό. Ο Παναγιώτης με την οικογένειά του φτάνει αργότερα πάμφτωχος στην πατρίδα έχοντας διαθέσει όλη την τεράστια περιουσία του για τον Αγώνα, όταν πλέον οι «Προστάτιδες Δυνάμεις» στήνουν όμως στα μέτρα τους το Βασίλειο της Ελλάδας. Κι ενώ οι αυλοκόλακες απολαμβάνουν τιμές κι αξιώματα κοντά στους Βαυαρούς, οι περήφανοι αγωνιστές της Επανάστασης παραμερίζονται ή κυνηγιούνται ανελέητα. Έτσι, ο μεγάλος αγωνιστής από την Τριπολιτσά, χωρίς αναγνώριση της πελώριας συμβολής του, πεθαίνει ξεχασμένος και εγκαταλελειμμένος το 1847 στο Ναύπλιο. Η κηδεία του γίνεται με έρανο των φίλων του.
Στη μνήμη του Παναγιώτη Σέκερη η Τρίπολη έχει αφιερώσει ένα δευτερεύοντα δρόμο στη δυτική πλευρά της πόλης. Πόσοι όμως γνωρίζουν έστω και ελάχιστα για αυτόν τον ήρωα και την τεράστια συμβολή του στην Επανάσταση του 21; Άμα η Φιλική Εταιρία διαλυόταν ή παρέμενε περιθωριακή οργάνωση τι θα γινόταν; Γιατί άμα αναγνωρίζουμε την πελώρια συμβολή του Κολοκοτρώνη στο στρατηγικό και πολεμικό επίπεδο για τον τελικό θρίαμβό της, δεν ξέρω άμα είναι υπερβολή να χαρακτηρίσουμε ισομεγέθη τη συμβολή του Σέκερη στο επίπεδο της προετοιμασίας της. Όπως και να είναι, θεωρώ ότι η Τρίπολη - μέσω της Δημοτικής Αρχής- και ενόψει του γιορτασμού των 200 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 21, έχει χρέος να αναδείξει τη συμβολή του Παναγιώτη Σέκερη. Να εξασφαλίσει πόρους και να προκηρύξει σύντομα διαγωνισμό για την ανέγερση μεγαλοπρεπούς ανδριάντα και να μετονομάσει μια από τις κεντρικές πλατείες της σε πλατεία Παναγιώτη Σέκερη. Η δε οδός Π. Σέκερη να μετονομαστεί σε οδό αδερφών Αθανασίου και Γεωργίου Σέκερη.
Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου ανακηρύσσει τη Δημοκρατία
Μια ακόμα οφθαλμοφανής «υποβαθμισμένη» αναφορά στα μνημεία της Τρίπολης είναι η περίπτωση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου (γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1876 καταγόμενος από το Λεβίδι). Έχει στηθεί ένα δυσανάλογα μικρό μνημείο, μια ταπεινή προτομή, πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο, απέναντι άλλοτε από το εκεί υποκατάστημα της Αγροτικής Τράπεζας.
Δεν χρειάζεται να γραφτούν πολλά για τη γιγάντια αγωνιστική και πολυσχιδή προσωπικότητα του Αλέξανδρου Παπαναστασίου. Για τον οραματιστή πολιτικό που ξεπερνούσε την εποχή του. Για το ήθος, την τεράστια μόρφωση και όλες τις δυνάμεις του που έθεσε στη διάθεση της πατρίδας. Ότι δημιούργησε το κίνημα του κοινωνισμού (σοσιαλισμού) κι αγωνίστηκε αταλάντευτα σε όλη τη ζωή του για την πραγμάτωση της ουσιαστικής κοινωνικοοικονομικής Δημοκρατίας και για να ανακουφίσει τις φτωχότερες αγροτο-εργατικές τάξεις. Ότι υπέστη επανειλημμένα διώξεις και φυλακίστηκε για τη δράση του. Ότι ανακήρυξε το 1924 την πρώτη Ελληνική Δημοκρατία κηρύσσοντας έκπτωτη τη Μοναρχία. Ότι λόγω των ριζοσπαστικών θέσεών του αλλά και της απόλυτης προσήλωσής του (με θρησκευτική ευλάβεια) στις δημοκρατικές αρχές και τα πολιτικά - κοινωνικά δικαιώματα, δεν δίστασε να συγκρουστεί με πλείστους αντιπάλους, ακόμα και με τον Ελευθέριο Βενιζέλο… Ότι αγωνίστηκε για το αναλογικό εκλογικό σύστημα, για την ψήφο στις γυναίκες, για το διαχωρισμό Εκκλησίας- Κράτους, για την ελευθεροτυπία και κατά της διαπλοκής του Τύπου και μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Ότι διακρίθηκε για τον διεθνισμό του κι ότι πάλεψε κατά του «ιδιώνυμου», κατά του σωβινισμού και του φασιστικού επεκτατικού εθνικισμού. Ότι αγωνίστηκε για τη Βαλκανική Συμπολιτεία και τη διεθνή ειρήνη. Ότι διετέλεσε πρωθυπουργός και πολλές φορές υπουργός αφήνοντας παντού το θετικό αποτύπωμά του, ότι πάλεψε για το κοινωνικό Κράτος, και την αποκατάσταση των κολλήγων, για τη δημιουργία αγροτικών συνεταιρισμών και Αγροτικής Τράπεζας. Ότι αγωνίστηκε με πάθος για τη Δημόσια Εκπαίδευση και τη δημοτική γλώσσα, για την εξύψωση των δασκάλων, για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, για το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, για τις δημόσιες συγκοινωνίες, για τα Ρυθμιστικά Σχέδια και την Πολεοδομία, για την περίθαλψη των προσφύγων της Μικράς Ασίας και την αναστολή των αγροτικών χρεών. Ότι τον θυμούνται να γυρνάει τα χωριά της Μαντινείας και να μιλάει στον κόσμο με μανταρισμένο παντελόνι… Ο Αλ. Παπαναστασίου αν και πάλεψε σκληρά, κόντρα στο ρεύμα της εποχής του, έζησε την επέλαση του φασισμού και την καταβύθιση των οραμάτων του με την παράνομη βασιλική παλινόρθωση. Πέθανε το 1936, τρεις μήνες μετά την επιβολή της μεταξικής δικτατορίας. Ευτυχώς η Ιστορία έχει καταγράψει στις Δέλτους της αμέτρητα τεκμήρια για τους αγώνες του.
Πρόταση στο Δήμο Τρίπολης
Η μνήμη του Παναγιώτη Σέκερη όσο και του Αλέξανδρου Παπαναστασίου αποτελούν δυο πελώρια ηθικά βάθρα για όλους τους Έλληνες. Ιδιαίτερα σήμερα έχουμε ανάγκη από την ιερή παρακαταθήκη τους.
Όπως και για τον Σέκερη, ανεπιφύλακτα προτείνω προς τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο της Τρίπολης να μετονομαστεί μια μεγάλη πλατεία της πόλης και να στηθεί εκεί ένα επιβλητικό μνημείο (ανδριάντας) στη μνήμη του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, του «πατέρα της Ελληνικής Δημοκρατίας». Θα ήταν μια ελάχιστη πράξη αναγνώρισης του μεγάλου Αρκάδα και Έλληνα από τη γενέτειρά του. Θα ήταν επιτέλους μια πράξη καθυστερημένης αποκατάστασης του δικαίου και του πολιτισμού σε αυτόν τον τόπο.
Κ. Μπρούσαλης