Πριν από ... 100 χρόνια στη Ζάτουνα!
Ζάτουνα 1915: Τούτη τη χρονιά στο χωριό μας κατοικούν, κάπου 1300 ψυχές. Η μεγαλύτερη ασχολία των κατοίκων είναι με την βυρσοδεψία. Υπάρχουν στο χωριό πάνω από 20 βυρσοδεψεία (ταμπάκικα), που ασχολούνται με την επεξεργασία των δερμάτων και του μαλλιού, (έρια) που βγάζουν από αυτά. Δημιουργούν σαγίσματα, σαμαροσκούτια, αναγκαία για την κατασκευή των σαμαριών, για τα υποζύγια τους. Η εμπορεία των δερμάτων, γίνεται στην Τρίπολη, Κόρινθο, Πάτρα, Κεφαλονιά, Πύργο, Ζάκυνθο κ.ά. Για δε την μεταφορά τους, υπήρχαν οι αγωγιάτες με τα ζώα τους. Με την κατάλληλη επεξεργασία του μαλλιού, κατασκευάζουν νήματα και υφαίνουν, πολλών ειδών στρωσίδια, αλλά και φανέλες. Δίπλα τους ασχολία έχουν και οι βαφείς. Αρκετή δουλειά είχαν οι πεταλωτές που ήταν και συγχρόνως και κατασκευαστές σαμαριών.
Το γενικό εμπόριο, έχει και αυτό μεγάλη μερίδα στις δραστηριότητες. Τα εμπορικά (μπακάλικα), έχουν μεγάλη κίνηση και το μεγαλύτερο μέρος της πελατείας τους είναι από όλα τα χωριά. Το πιο ονομαστό, αυτό του «ΚΙΝΙΝΗ», υπάρχουν και έμποροι μεταπράτες καθώς και γυρολόγοι. Τα γύφτικα (σιδηρουργεία), έχουν και αυτά πολύ δουλειά, κατασκευάζοντας και επισκευάζοντας, εργατικά εργαλεία, όπως κασμάδες, τσάπες υνιά και τροκάνια. Υπάρχει επίσης και η ειδικότητα των φανοποιών, και τα τσαγκαράδικα, με όλες τις μορφές τους. (Μπαλωματίδες, σανδαλοποιοί...). Υπήρχαν συμβολαιογραφεία, Ειρηνοδικείο, δικαστικός κλητήρας, φούρνοι και ραφτάδικα και γουναράδικο. Κάποιοι είχαν ως επάγγελμα αυτό του τέκτονα, (εργολάβοι – μηχανικοί έργων, μικρών και μεγάλων έργων, σε όλες τις επαρχίες) και δίπλα τους οι κτιστάδες. Οι κάτοικοι ασχολούνται επίσης έντονα, με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Φυσικά υπήρχαν και χασάπικα, αλλά αυτό που την περίοδο εκείνη την έκανε γνωστή την Ζάτουνα, ήταν οι δ ε κ ά δ ε ς ταβέρνες της και το περίφημο cafesantan,(?), (με τις γυναίκες). Υπήρχε και συμπατριώτης που το επάγγελμά του ήταν κιβωτοποιός, (κατασκεύαζε φέρετρα). Υπήρχαν καφενεία και κουρεία. Ακόμη και μυλωνάδες, (μυλωθρό τον έλεγαν). Συναντάμε και τους υπηρέτες! Διπλοί υπήρχαν οι ιερείς και δίπλα τους οι καλλίφωνοι – ονομαστοί ψαλτάδες. Υπήρχαν κάτοικοι εύρωστοι οικονομικά, έχοντας μεγάλη κτηματική περιουσία και εκτός Ζάτουνας. Μόλις τα χρόνια εκείνα είχε σταματήσει η καλλιέργεια της σηροτροφίας, (μεταξιού), γι αυτό η Ζάτουνα είχε πολλές μουριές.
Τίποτα, μα τίποτα δεν έλειπε από την τοπική κοινωνία την περίοδο αυτή. Η εμπορική δραστηριότητα ανθούσε, λόγω του ότι όλοι οι κάτοικοι της Ηραίας, αλλά και από την επαρχία της Μεγαλοπόλεως, έρχονταν στη Ζητούν με τα ζώα τους, για να αγοράσουν τα αναγκαία τους ή και πουλήσουν την δική τους εποχιακή παραγωγή, ακόμη δε να επισκεφτούν τον Ζατουνίτη γιατρό. Το εμπόριο της Δημητσάνας δεν είχε την άνθηση της Ζάτουνας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τούτο: Ο γνωστός Δημητσανίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός, χρηματοδότησε ο ίδιος την κατασκευή γεφυριού (σήμερα ονομάζετε γεφύρι Μπαρμπίνη»), για να μπορούν οι συμπατριώτες του Δημητσανίτες να περνούν στην απέναντι όχθη του Λούσιου, τον χειμώνα που ο ποταμός φούσκωνε, για να αγοράζουν τα έχοντα ανάγκη και να πουλούν τις δικές τους εκεί σοδιές. Μάλιστα το γεγονός αυτό αναφέρεται στα απομνημονεύματά του και η πλάκα που είχε εντοιχιστεί στο γεφύρι τότε, φυλάσσεται σήμερα στο αρχαιολογικό μουσείο Δημητσάνας, που στεγάζετε στην Δημοτική Βιβλιοθήκη της.
Το 1915, απεβίωσαν στη Ζάτουνα, οι κάτωθι συμπατριώτες μας, όπως αυτοί είναι καταγεγραμμένοι.
1).ΕΛΕΝΗ ΠΑΝ. ΠΡΑΠΠΑ (3 Μαρτίου) ετών 60.
2). ΦΩΤΕΙΝΗ Κ. ΡΟΥΦΑ (9 Μαρτίου) ετών 72
3). ΚΑΝΕΛΛΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ (7 Μαρτίου) έγγαμος ετών 85, γεωργός.
4). ΚΥΡΑΤΣΩ Γ. ΠΑΠΑΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ (7 Απριλίου) άγαμος.
5). ΙΩΑΝΝΗΣ Γ. ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΣ (ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ) (10 Μαίου) ετών 7
6). ΣΟΦΟΥΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ (22 Ιουνίου), ετών 55 έγγαμος.
7). ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (29 Ιουνίου), ετών 55 κτηματίας.
8). ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ (27 Ιουλίου), ετών 55 τέκτων.
9). ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Β. ΠΙΠΕΡΗ (4 Αυγούστου), ετών 18 άγαμος.
10). ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΜΠΑΡΚΟΥΡΑΣ (11 Αυγούστου), ετών 66.
11). ΝΙΚΗΤΑΣ ΜΠΑΡΚΟΥΡΑΣ (30 Σεπτεμβρίου), ετών 60, τέκτων, έγγαμος.
12). ΑΝΙΩ σύζυγος ΑΓΓΕΛΗ ΠΕΤΡΟΥΛΙΑ, (20 Σεπτεμβρίου), ετών 73, έγγαμος οικιακά.
Την χρονιά εκείνη ιερείς στη Ζάτουνα ήταν οι Αγγελής Παπαγεωργίου και Γεώργιος Παπαχαραλάμπους.
{πηγή: «,,,γενεαλογικό οδοιπορικό Ζάτουνας, από το 1839 μέχρι το 1994» ΑΘΗΝΑ 1994 Νικόλη Π. Φίλη}.
Στη φωτογραφία, ο σιδηρουργός Γεώργιος Πολυχρόνη Μπούτσικας. Γεννημένος το 1865. Ονομαστός για την κατασκευή τροκανιών, έχοντας αποκτήσει και το παρανόμι «Τροκανάς», που ακολούθησε και τα παιδιά του. Δίπλα του η δεύτερη γυναίκα του Αγγέλω, μαζί και ο γιος του Θοδωρής.
Ο Γεώργιος Πολ. Μπούτσικας με την πρώτη του γυναίκα, Βασιλική Μπαρκούρα απέκτησε 6 παιδιά: Πολυχρόνη, Γιάννη, Διονύση, Χαράλαμπο, Αναστάσιο και Θεόδωρο.
Με την δεύτερη γυναίκα του, Αγγέλω Πετροπούλου (από το χωριό Δαφνούλα Ηραίας), απέκτησε επίσης 6 παιδιά. Αντώνη, Βασίλη, Κώστα, Αλέξη, κόρη αβάπτιστη και την μοναδική του κόρη Ελένη.