Το στρώμα... είχε τη δική του ιστορία
Πόσες φορές όταν μια κουραστική μέρα φτάνει στο τέλος της, αποζητούμε ένα μαλακό κρεβάτι για να ξαπλώσουμε και να ξεκουραστούμε. Συνήθως ποτέ δεν αναλογιζόμαστε την εξέλιξη του κρεβατιού ή το πέρασμά του ανά τους αιώνες. Από το σημείο μηδέν, όπου ο άνθρωπος κοιμόταν στο έδαφος πάνω σε έναν σωρό από λάσπη και άχυρα μέχρι τα σημερινά
ογκώδη κρεβάτια, έχουν γίνει άλματα εξέλιξης. Αν το παρατηρήσει κανείς, έχει ενδιαφέρον το πως κάθε αλλαγή, που επέρχονταν στην ανθρωπότητα ήταν σαν να αντικατοπρίζονταν και στο σχεδιασμό των κρεβατιών.
Η Αναγέννηση του κρεβατιού
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα η Αναγέννηση, όπου τα κρεβάτια με διάκοσμο διαδόθηκαν ευρύτατα. Ο δε στολισμός τους έγινε πιο περίτεχνος και τα σχέδια, που τα κοσμούσαν πιο σύνθετα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η Δυτική Ευρώπη στον 15ο αιώνα ανέπτυξε ένα στυλ, που αποτελούνταν από ένα ξύλινο κεφαλάρι και δύο στήλες στα πόδια του κρεβατιού. Αυτές οι στήλες υποστήριζαν τον ουρανό του κρεβατιού, το οποίο περιμετρικά καλύπτονταν από κουρτίνες, αποδίδοντας έναν αέρα μεγαλείου στο τελικό αποτέλεσμα. Το κρεβάτι πλέον είχε διάσταση 7-8 ίντσες. Σε αντίθεση με τον Μεσαίωνα, τώρα κοιμούνταν περισσότερα από ένα άτομα στο ίδιο δωμάτιο. Στους αιώνες, που ακολούθησαν τα κρεβάτια έγιναν ακόμη πιο περίτεχνα στον σχεδιασμό, με αποκορύφωμα τον 18ο αιώνα, όπου μάλιστα το έπιπλο αυτό αποτελούσε σύμβολο πλούτου. Οι κουρτίνες που περιέκλειαν τα κρεβάτια με ουρανό ήταν από ακριβά υφάσματα, ενώ ο στολισμός των κρεβατιών γινόταν από πολύτιμα μέταλλα και λίθους.
Το στυλ υποχωρεί έναντι της χρηστικότητας
Καθώς ο 19ος αιώνας επελαύνει τα κρεβάτια με ουρανό υποχωρούν έναντι της χρηστικότητας, ενώ ο πλούσιος διάκοσμος αποσύρεται από τη μόδα. Οι διαφοροποιήσεις όμως βρίσκουν έδαφος και στα στρώματα. Τα ελατήρια, που ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται στο εσωτερικό των στρωμάτων, αποτρέπουν τον σχηματισμό εξογκωμάτων, που εμφανίζονταν με την πάροδο του χρόνου και μείωναν τους κραδασμούς. Με την έλευση της βιομηχανικής επανάστασης οι ξύλινοι σκελετοί έδωσαν τη θέση τους στους μεταλλικούς. Στις απαρχές του 20ου αιώνα τα εργοστάσια παρήγαγαν στρώματα μαζικά, κάτι που τα έκανε πλέον προσβάσιμα σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Άνετα στρώματα σε όλες τις διαστάσεις και υφές δεν αποτελούσαν προνόμιο της ελίτ, αλλά δικαίωμα στον ξεκούραστο ύπνο για όλους.
Η επανάσταση στα στρώματα
Heinrich Westphal to 1871 και ο James Marshall το 1900 προχώρησαν σε δύο ουσιαστικές αλλαγές, που αποτέλεσαν ορόσημο για την εξέλιξη των στρωμάτων: Ο μεν πρώτος εισηγήθηκε και εφάρμοσε την εισαγωγή ελατηρίων σταστρώματα ύπνου, ενώ ο δεύτερος επινόησε τα ελατήρια με εξωτερική επένδυση υφάσματος. Ουσιαστικές καινοτομίες συνέχισαν κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ανοίγοντας τον δρόμο σε στρώματα ύπνου νέου τύπου. Αν και στην Ελλάδα πολύ πρόσφατα έγινε διαδεδομένη η χρήση τους, τα στρώματα ύπνου από latex χρησιμοποιούνταν στην Αμερική ήδη από το 1930, οπότε και ξεκίνησαν να παράγονται. Ο συγκεκριμένος τύπος στρωμάτων επινοήθηκε το 1920 από τον John Boyd Dunlop, και με τη συμβολή του επιστήμονα E.A. Murphy η διαδικασία παραγωγής βελτιστοποιήθηκε, ώστε να παραχθεί το πρώτο latex στρώμα το 1930.
Κατόπιν τούτων ο δρόμος των μεγάλων αλλαγών στα στρώματα ύπνου είχε ανοίξει. Τώρα ξεκίνησε να χρησιμοποιείται αφρώδες υλικό από πολυουρεθάνη, το οποίο παρότι είναι δυσάρεστο λόγω απελευθέρωσης αερίου κατά την παραγωγή, προτιμήθηκε καθώς ήταν φθηνότερο συγκριτικά με το φυσικό latex.
Μαξιλάρια με την υπογραφή της NASA
Ήρθε εν συνεχεία η σειρά της πολυουρεθάνης να δώσει τη σκυτάλη στην επόμενη πρακτική εφεύρεση, στα memory foam. H NASA έβαλε εδώ το χεράκι της, καθώς επιστήμονες δημιούργησαν το 1970 το πρώτο στρώμα από το εν λόγω υλικό. Βέβαια δε χρησιμοποιήθηκε μόνο στα τρώματα, αλλά και στα μαξιλάρια ύπνου παρέχοντας την απαραίτητη στήριξη στο κεφάλι κατά τη διάρκεια του ύπνου. Κι ενώ το εν λόγω υλικό προωθήθηκε ως καινοτόμο, στην Αμερικανική αγορά αποτέλεσε τη συνηθέστερη επιλογή ως φθηνότερη εναλλακτική. Παρά το γεγονός, ότι το latex παραγκωνίστηκε κατά το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα, επανήλθε στην επικαιρότητα μόλις τα τελευταία χρόνια και για τα μαξιλάρια και για τα στρώματα. Απόλυτα λογικό, αν αναλογιστεί κανείς, ότι πλέον οι καταναλωτές αποζητούν μια πιο φιλική επιλογή προς το περιβάλλον, καθώς επίσης ότι έχουν πια υιοθετήσει πιο υγιεινές συνήθειες για την ρουτίνα ύπνου τους.
Επαναφορά στις ρίζες
Η ιστορία επαναλαμβάνεται και η ίδια ρήση βρίσκει τόπο και στη μουσική και τη μόδα, αλλά και στα στρώματα. Αν και οι τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν δείξει, ότι ο δυτικός κόσμος προτιμά μεγαλύτερα και πιο πολυτελή στρώματα, υπάρχουν ενδείξεις επανάκαμψης των πιο λιτών και ανεπιτήδευτων γραμμών στον σχεδιασμό των κρεβατιών.
Από χαμηλού προφίλ πλαίσια κρεβατιού ως τις λίγες επιστρώσεις και απλά υλικά υπάρχει μια σταθερή αύξηση της στροφής στις ρίζες, που μας συνδέουν με τους αρχαίους προγόνους μας. Ευτυχώς όποιες κι αν είναι οι προτιμήσεις σας υπάρχει απεριόριστος αριθμός επιλογών για κάθε γούστο, που αντλούν επιρροή από διάφορες χρονικές και πολιτισμικές περιόδους.