Οι ρίζες της Καθαράς Δευτέρας
Οἱ ρίζες τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας εἶναι στενά συνυφασμένες μέ τίς χριστιανικές ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας μας, καθώς καί τῆς λαϊκῆς παραδόσεως.
Ἡ Καθαρά Δευτέρα εἶναι ἡμέρα σταθμός γιά τούς Χριστιανούς, ἐνῶσηματοδοτεῖ τήν ἔναρξη τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
Ἡ Καθαρά Δευτέρα εἶναι τό ἐφαλτήριο τοῦ πνευματικοῦἀγῶνα ὅλων μας, ὁὁποῖος ἀγῶνας ἐκτελεῖται μέ τήν συμμέτοχή μας στίς ἱερές Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας, τήν προσευχή καί τή νηστεία, σέ συνδυασμό πάντα καί μέ τήν φιλανθρωπία ἀπό τό περίσσευμά μας ἤ τό ὑστέρημά μας πρός τούςἀνήμπορους συνανθρώπους μας.
Ἡἡμέρα αὐτή εἶναι τό ἀρχικό στάδιο τῆς κάθε εἴδους καθάρσεως τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματός μας.
Εἶναι μέρα περισυλλογῆς καί αὐτοκριτικῆς. Διά τόν λόγο αὐτό, φέρει καί τό ὄνομα «Καθαρά Δευτέρα».
Τά παλαιά χρόνια συνήθιζαν τήν μέρα αὐτή οἱ νοικοκυρές νά πλένουν μέ καυτό νερό καί στάχτη ἀπό τό τζάκι τά κατσαρολικά τους, ἔτσι ὥστε νά εἰσέλθουν ὅσο τό δυνατό χωρίς νά ἀρτευτοῦν στήν περίοδο τῆς νηστείας, πού ξεδιπλωνόταν ἐμπρός τους.
Ἀξιοσημείωτο εἶναι καί τό λεγόμενο «τριήμερο» τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν. «Τριήμερο» ὀνομάζεται ὁ προαιρετικός κανόνας τῶν Χριστιανῶν, κληρικῶν καί λαϊκῶν, οἱὁποῖοι κατά τίς τρεῖς πρῶτες ἡμέρες τῆς καθαρᾶςἑβδομάδος δέν τρώγουν τίποτε, παρά πίνουν μόνο λιγοστό νερό.
Τήν Καθαρά Δευτέρα, οἱ χριστιανοί μας καταναλώνουν τίς παραδοσιακές «λαγάνες», τά νηστήσιμα φαγητά (ταραμά, ταραμοσαλάτα, ἐλιές, κρεμμύδια, χαλβά, τουρσιά κ.ἄ.).
Οἱἅγιοι Πατέρες, συναισθανόμενοι καί γνωρίζοντας καλά τίς ἀνάγκες τῶν Χριστιανῶν μας, τίς ἡμέρες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὅρισαν ἕνα πλούσιο λειτουργικό καί ἐκκλησιαστικό Τυπικό, μέ μεγάλο ἀριθμό ἱερῶν Ἀκολουθιῶν,ὅπως τό Μεσονυκτικό καί τόν Ὄρθρο τῶν καθημερινῶν ἡμερῶν, τίς διατεταγμένες Προηγιασμένες Θεῖες Λειτουργίες κάθε Τετάρτη καί Παρασκευή, τίς Ἀκολουθίες τοῦ Μικροῦ καί Μεγάλου Ἀποδείπνου σέ καθημερινή βάση, τήν Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου τίς Κυριακές της Σαρακοστῆς κ.τ.λ.
Ἐπιπλέον, ἡἘκκλησία μας, φροντίζοντας νά ἁπαλύνει τόν πόνο τῶν Χριστιανῶν της, ἔχει φροντίσει σέ καθημερινή βάση στούς ἱερούς Ναούς μας νά ὑπάρχουν Ἱερεῖς Ἐξομολόγοι, οἱὁποῖοι βοηθοῦν, συγχωροῦν καί συνδράμουν τούς εὐλαβεῖς χριστιανούς μας στήν πνευματική τους ζωή.
Σήμερα τά Κούλουμα ἔχουν τήν τιμητική τους σέ ὅλες τίς πόλεις τῆςἙλλάδας, μέ κύριο ἔθιμο τῆς ἡμέρας τό πέταγμα τοῦ «χαρταετοῦ».
Στήν Ἀθήνα, ἀπό τά παλιά χρόνια, ἡ Καθαρά Δευτέρα βρίσκει τούςἈθηναίους στίς πλαγιές τοῦ λόφου τοῦ Φιλοπάππου, νά πετοῦν τούς χαρταετούς καί περνοῦν εὐχάριστα τήν ἡμέρα αὐτή μέχρι τή δύση τοῦἡλίου.
Πολλοί πιστεύουν πώς ἡ Καθαρά Δευτέρα ἔχει βυζαντινή καταγωγή, γιατί στήν Κωνσταντινούπολη συνηθίζουν τήν ἡμέρα αὐτή, μεγάλο πλῆθος κόσμου νά συρρέει σέ ἕνα ἀπό τούς ἑπτά λόφους τῆς Πόλης καί συγκεκριμένα σ’ἐκεῖνον τοῦἑλληνικότατου οἰκισμοῦ τῶν «Ταταούλων».
Ἡ προέλευση καί ἡἱστορία τοῦ χαρταετοῦ, ὅπως διαβάζουμε, ἔχει ξεκινήσει ἀπό τόν ἀρχαῖο Ἕλληνα ἀρχιμηχανικό Ἀρχύτα, ὁὁποῖος μάλισταἦταν μαθητής τοῦ Πυθαγόρα γύρω στό 440-60 π.Χ., ἐνῶἄλλοι πιστεύουν ὅτιἔχει ἔρθει ἀπό τήν Ἀσία.
Ὅπως καί νά εἶναι, γιά ἐμᾶς εἶναι ἕνα εὐχάριστο λαϊκό ἔθιμο, τό ὁποῖο εἶναι ἐπακόλουθο καί ἀπόλυτα συνυφασμένο μέ τίς χριστιανικές μας ἑορτές, τό ὁποῖο σκορπᾷ χαρά σέ μικρούς καί μεγάλους.
Ἐμεῖς παρομοιάζουμε τόν χαρταετό μέ τά ὄμορφα χρώματα, σάν τίς ψυχές μας, οἱὁποῖες πετοῦν μέσῳ τῆς προσευχῆς μας στόν οὐρανό καί φτάνουν μέχρι τόν Κύριο καί Σωτῆρα μας καί εἶναι τό ἴδιο ἐλαφρές σάν τούς χαρταετούς, γιατί εἶναι ἀπαλλαγμένες ἀπό τά βάρη τόν ἁμαρτιῶν μας, μιᾶς καί ἔχουμε ἐνεργό συμμετοχή μέ τό μέγα Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως καί τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Καλή καί εὐλογημένη Σαρακοστή. + π.Ι.Σ.