Λύκαιο Όρος | Συστηματικές ανασκαφικές εργασίες ως το 2021!
Τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Περιφέρειας Πελοποννήσου για το έργο «Συστηματική ανασκαφική έρευνα στη θέση Λύκαιο Όρος Π.Ε. Αρκαδίας, για τα έτη 2018-2021» ενέκρινε το περιφερειακό συμβούλιο.
Σκοπός της Προγραμματικής Σύμβασης
Το τέμενος με το βωμό του Δία βρίσκεται στην κορυφή του Προφήτη Ηλία σε υψόμετρο 1382μ., ενώ πιο χαμηλά σε κοντινή θέση σε υψόμετρο 1200μ., υπάρχουν οι εγκαταστάσεις και τα μνημειακά οικοδομήματα του κάτω ιερού που σχετίζονται με τη διοργάνωση των αθλητικών αγώνων «Λύκαια». Στο χώρο του ιερού του Δία στο Λύκαιο όρος Δήμου Μεγαλόπολης πραγματοποιήθηκαν συστηματικές ανασκαφές την περίοδο 1902-1904 από τον Έφορο Κ. Κουρουνιώτη, ενώ είχε προηγηθεί αρχαιολογική έρευνα το 1899 από τον Κ. Κοντόπουλο στο βωμό και στην περιοχή του σταδίου. Έκτοτε δε διεξήχθησαν ανασκαφικές εργασίες. Το 2006 η πρώην ΛΘ’ Ε.Π.Κ.Α. και νυν Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, προέβη σε συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες, οι οποίες συνεχίζονται έως και σήμερα.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου πενταετούς ανασκαφικού προγράμματος (2006-2010) προέκυψαν σημαντικές ανακαλύψεις από την εξερεύνηση του χωμάτινου βωμού στην κορυφή του τεμένους και την ανασκαφή των οικοδομικών καταλοίπων στο χώρο του κάτω ιερού (στοά, καθίσματα, ξενώνας-διοικητικό κτήριο, ιππόδρομος, λίθινος διάδρομος, στάδιο, κρήνη). Τα ευρήματα στο βωμό υποδηλώνουν ανθρώπινη δραστηριότητα από τη Νεολιθική περίοδο έως και την Ύστερη Κλασική Εποχή, ενώ στο χώρο του κάτω ιερού το υλικό χρονολογήθηκε από τον 7ο αιώνα π.Χ. έως και τα βυζαντινά χρόνια.
Μεταξύ των ετών 2011-2015 μελετήθηκαν διεξοδικά και καταγράφηκαν το αρχαιολογικό υλικό και τα αποτελέσματα των ερευνών των ετών που προηγήθηκαν.
Τα έτη 2016&2017 συνεχίστηκε η ανασκαφική έρευνα στο Λύκαιο όρος, στο πλαίσιο του νέου πενταετούς ερευνητικού προγράμματος (2016-2020), από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας και το Πανεπιστήμιο της Αριζόνας υπό την αιγίδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Διευθύντρια της ανασκαφής είναι η δρ. Άννα Βασιλική Καραπαναγιώτου, Προϊσταμένη της ΕΦΑ Αρκαδίας και συνδιευθυντές οι καθηγητές δρ. David Gilman Roμέα καιmanoμέα και και Mary Ε. Voμέα καιyatzis.
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκαν σημαντικά ευρήματα στο βωμό και στην περιοχή του κάτω ιερού. Ειδικότερα, στο κέντρο του βωμού σε περίοπτη θέση βρέθηκε (2016) για πρώτη φορά ανθρώπινη ταφή με προσανατολισμό ανατολικά-δυτικά. Από τις εργασίες προέκυψαν ευρήματα που χρονολογούνται από τον 16ο αι.π.Χ. έως και την ελληνιστική περίοδο.
Στο κάτω ιερό προχώρησαν οι ανασκαφικές έρευνες στο λίθινο διάδρομο προς το στάδιο, στον κυκλικό σχηματισμό που πιθανώς προέρχονται από το μη εντοπισμένο μέχρι τις μέρες μας ιερό του Πανός, στο διοικητικό κτήριο – ξενώνας, στον ιππόδρομο και στην περιοχή των λουτρών.
Το κόστος του προγράμματος για τα έτη 2016 & 2017 καλύφθηκε με δαπάνες της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και τη διάθεση τακτικού προσωπικού της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας.
Προκειμένου να συνεχιστεί η συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή, σύμφωνα με το εγκεκριμένο πρόγραμμα, υπογράφεται η παρούσα προγραμματική σύμβαση με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και με φορέα υλοποίησής της, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για τα έτη 2018-2021. Η έρευνα θα συμβάλλει στην ολοκλήρωση του εν εξελίξει ερευνητικού προγράμματος.
Αντικείμενο της Προγραμματικής Σύμβασης
Αντικείμενο της Προγραμματικής Σύμβασης είναι η υποστήριξη της ΕΦΑ Αρκαδίας για τη συνέχιση του εγκεκριμένου ανασκαφικού και ερευνητικού προγράμματος, που διεξάγεται στη θέση «Λύκαιο Όρος» σε συνεργασία της εν λόγω Εφορείας με την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών υπό τη διεύθυνση της Δρ. Άννας-Βασιλικής Καραπαναγιώτου. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις ακόλουθες επιμέρους εργασίες:
α) συνέχιση της συστηµατικής ανασκαφικής και επιφανειακής έρευνας, σύµφωνα µε το εγκεκριμένο πρόγραµµα,
β) συντήρηση - αποκατάσταση και λεπτομερή αποτύπωση των κτηριακών καταλοίπων και των κινητών αρχαίων
γ) συστηματική καταγραφή των κινητών ευρημάτων στους επίσημους καταλόγους της ΕΦΑ Αρκαδίας και
δ) µελέτη των ευρηµάτων, φωτογράφηση και έκδοση του ενημερωτικού υλικού.
Ειδικότερα το χρονικό διάστημα 2018-2021 η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας προγραμματίζεται να πραγματοποιήσει τα κάτωθι :
- 1. Στην περιοχή του άνω ιερού και κυρίως στην περιοχή του βωμού θα πραγματοποιηθεί ανασκαφική έρευνα προκειμένου να διευκρινιστεί ο τρόπος κατασκευής και η διάρκεια λειτουργίας του μνημείου.
- 2. Στην περιοχή των λουτρών θα πραγματοποιηθεί ανασκαφική έρευνα και μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων.
- 3. Θα υλοποιηθούν αποχωματώσεις, επιχωματώσεις και απομάκρυνση των μπάζων.
- 4. Θα πραγματοποιηθεί η συντήρηση, μελέτη, καταγραφή, σχεδίαση, φωτογράφηση και τεκμηρίωση των κινητών ευρημάτων της ανασκαφής.
- 5. Παροχή διευκολύνσεων σε Έλληνες και αλλοδαπούς φοιτητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
- 6. Θα συνταχθεί και θα κυκλοφορήσει ενημερωτικό έντυπο για τον αρχαιολογικό χώρο Λυκαίου και το ερευνητικό πρόγραμμα.
- 7. Επιπλέον, θα καλυφθεί η δαπάνη για τη συντήρηση των αρχαιοτήτων, για τις διασκοπήσεις και ειδικές αναλύσεις, τις χωματουργικές εργασίες που θα προκύψουν και αφορούν στην αποχωµάτωση αλλά και αποκατάσταση των γαιών, την κάλυψη των εξόδων μετακίνησης του επιστημονικού προσωπικού και την προμήθεια υλικοτεχνικού εξοπλισμού της ανασκαφής και του χώρου αποθήκευσης και εργαστηρίων.