Κώστας Τζιούμης: «Διατηρούμε τον Δημοτικό χαρακτήρα των ΔΕΥΑ»

Στο επίκεντρο των συζητήσεων του Forum Πελοποννήσου 2025, που φιλοξενήθηκε στη Σπάρτη, ο Δήμαρχος Τρίπολης, Κώστας Τζιούμης, κατά την τοποθέτησή του, ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) ως θεματοφυλάκων της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής συνοχής, υπογραμμίζοντας την επιτακτική ανάγκη να παραμείνουν υπό δημοτική διαχείριση.

Με σαφήνεια, ο κ. Τζιούμης ανέπτυξε τις προκλήσεις, τα οικονομικά αδιέξοδα αλλά και τις στρατηγικές δυνατότητες των ΔΕΥΑ, τονίζοντας ότι η ενίσχυσή τους αποτελεί αναγκαία επένδυση για το μέλλον των τοπικών κοινωνιών.

➢ Το Κοινωνικό και Επιχειρησιακό Έργο των ΔΕΥΑ

Οι ΔΕΥΑ αποτελούν κρίσιμο θεσμό για την τοπική αυτοδιοίκηση και την παροχή ζωτικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Η διατήρηση του δημοτικού χαρακτήρα τους δεν είναι μόνο ζήτημα θεσμικής συνέχειας αποτελεί προϋπόθεση για τη διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης στο πόσιμο νερό και την αποχέτευση, για την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς και για την ορθολογική διαχείριση των τοπικών υδατικών πόρων.

Σε αντίθεση με άλλες μορφές παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, οι ΔΕΥΑ λειτουργούν με μη κερδοσκοπικό προσανατολισμό, εφαρμόζουν τιμολογιακές πολιτικές κοινωνικού χαρακτήρα, και επιδιώκουν την ανάκτηση κόστους βάσει των αρχών του ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου (Οδηγία 2000/60/ΕΚ, ενιαίο πλαίσιο της ΡΑΑΕΥ). 

Η δημοτική τους φύση επιτρέπει στον εκάστοτε Δήμο να προσαρμόζει τη στρατηγική ύδρευσης–αποχέτευσης στις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, λαμβάνοντας υπόψη:

• • τη γεωμορφολογία και το μήκος των δικτύων,
• • τις τοπικές υδατικές ιδιαιτερότητες,
• • το εισοδηματικό προφίλ των δημοτών,
• • τον βαθμό αγροτικής δραστηριότητας και χωρικής διασποράς,
• • τις κοινωνικές παραμέτρους και ειδικές κατηγορίες πολιτών.

Οι ΔΕΥΑ επομένως δεν αποτελούν απλώς διαχειριστικό μηχανισμό. Είναι δομές κοινωνικής συνοχής, καθώς αναλαμβάνουν την παροχή υπηρεσιών υψηλού κόστους και υψηλής τεχνικής εξειδίκευσης, σε περιοχές όπου η ιδιωτική αγορά δεν έχει κίνητρο ή δυνατότητα να παρέχει ανάλογο επίπεδο υπηρεσιών με οικονομικά αποδεκτούς όρους.

Οι ΔΕΥΑ επιτελούν πολλαπλό έργο, το οποίο εκτείνεται πέραν της τυπικής λειτουργίας ύδρευσης–αποχέτευσης:

1. Προστασία Δημόσιας Υγείας

Η ασφαλής υδροδότηση, η επεξεργασία λυμάτων και η λειτουργία δικτύων αποχέτευσης αποτελούν τον βασικό πυλώνα προστασίας της δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα σε περιοχές με αραιή δόμηση ή γεωγραφική πολυδιάσπαση.

2. Επενδύσεις Υποδομής

Οι ΔΕΥΑ αναλαμβάνουν την υλοποίηση σύνθετων τεχνικών έργων (αντικατάσταση δικτύων, νέες γεωτρήσεις, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, ενεργειακές αναβαθμίσεις), τα οποία απαιτούν σημαντική τεχνική και οικονομική επένδυση.

3. Κοινωνική Τιμολογιακή Πολιτική

Οι ΔΕΥΑ εφαρμόζουν κοινωνικά τιμολόγια για ΑμεΑ, πολύτεκνους, τρίτεκνους, ευάλωτες ομάδες, καθώς και ειδικές ρυθμίσεις για αγροτικές χρήσεις, κατοίκους μικρών ορεινών οικισμών κ.λπ.

4. Διαχείριση Κρίσεων

Η συνεχής αντιμετώπιση θεμάτων λειψυδρίας, επιβάρυνσης υδροφόρων, κλιματικής μεταβλητότητας, πλημμυρικών επεισοδίων και ενεργειακών ανατιμήσεων απαιτεί υψηλή επιχειρησιακή ετοιμότητα και άμεση ανταπόκριση.

5. Εξυπηρέτηση περιοχών χωρίς εμπορικό ενδιαφέρον

Πολλές ΔΕΥΑ εξυπηρετούν απομακρυσμένους ή μικρούς οικισμούς που δεν θα μπορούσαν να καλυφθούν από ιδιωτικούς παρόχους λόγω υψηλού κόστους ανά μονάδα κατανάλωσης.

➢ Ανάγκη Οικονομικής Ενίσχυσης των ΔΕΥΑ

Η οικονομική βιωσιμότητα των ΔΕΥΑ βρίσκεται υπό σημαντική πίεση, κυρίως λόγω τριών παραγόντων που επιδεινώνονται τα τελευταία έτη:

1. Ενεργειακό Κόστος
2. Ανάγκη Προσλήψεων και Τεχνικής Επάρκειας
3. Λειψυδρία – Κλιματική Μεταβλητότητα

1. Ενεργειακό Κόστος

Η λειτουργία δικτύων ύδρευσης–αποχέτευσης εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από ηλεκτρική ενέργεια (αντλιοστάσια, γεωτρήσεις, ΕΕΛ, τηλεμετρία).

Η ενεργειακή δαπάνη αποτελεί 25–40% του συνολικού κόστους λειτουργίας στις περισσότερες ΔΕΥΑ, με τις ακόλουθες συνέπειες:

• • αύξηση λειτουργικού κόστους άνω του 60–100% σε σχέση με το 2019,
• • υψηλή εξάρτηση από τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς ενέργειας,
• • κίνδυνος αδυναμίας πληρωμής προμηθευτών και συσσώρευσης ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Η ενίσχυση των ΔΕΥΑ είναι προϋπόθεση ώστε να μπορούν να προχωρήσουν σε:

• • ενεργειακούς συμψηφισμούς,
• • εγκατάσταση ΑΠΕ,
• • εκσυγχρονισμό αντλιοστασίων και υποδομών υψηλής κατανάλωσης.

2. Ανάγκη Προσλήψεων και Τεχνικής Επάρκειας

Οι ΔΕΥΑ λειτουργούν σε καθεστώς υποστελέχωσης, λόγω:

• • περιορισμών προσλήψεων,
• • υψηλής τεχνικής εξειδίκευσης που απαιτείται,
• • απόσυρσης έμπειρου προσωπικού (συνταξιοδοτήσεις),
• • αυξημένων υποχρεώσεων που απορρέουν από το πλαίσιο της ΡΑΑΕΥ (κοστολόγηση, υποβολή στοιχείων, ελέγχους, QMS, DMA).

Η ανεπάρκεια τεχνικού και διοικητικού προσωπικού οδηγεί σε:

• • καθυστερήσεις σε έργα,
• • αυξημένο λειτουργικό ρίσκο,
• • αδυναμία υλοποίησης επενδύσεων,
• • δυσχέρεια στην τήρηση του ρυθμιστικού πλαισίου.

Η οικονομική ενίσχυση επιτρέπει τη στελέχωση κρίσιμων τομέων (χημικοί, μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, εργάτες, οικονομικές υπηρεσίες).

3. Λειψυδρία – Κλιματική Μεταβλητότητα

Οι υδατικοί πόροι επηρεάζονται έντονα από:

• • μείωση βροχοπτώσεων,
• • υπεράντληση υδροφόρων,
• • αυξημένη ζήτηση το καλοκαίρι,
• • απώλειες δικτύου που συχνά υπερβαίνουν το 40–50%.

Η διαχείριση λειψυδρίας απαιτεί κεφάλαιο για:

• • νέες γεωτρήσεις,
• • επεκτάσεις δικτύων μεταφοράς,
• • δεξαμενές,
• • συστήματα διαχείρισης πίεσης / τηλεμετρίας,
• • εξυγίανση και αντικατάσταση παλαιών δικτύων.

Χωρίς ενισχυμένη χρηματοδότηση, τα φαινόμενα λειψυδρίας τείνουν να επιδεινώνονται, δημιουργώντας κινδύνους για τη δημόσια υγεία και την παροχή υπηρεσιών.

➢ Συμπέρασμα – Κλείσιμο

Η διατήρηση του δημόσιου/δημοτικού χαρακτήρα των ΔΕΥΑ, σε συνδυασμό με μια στοχευμένη και μόνιμη οικονομική ενίσχυση, αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για:

• • την ασφαλή και αδιάλειπτη παροχή νερού,
• • την προστασία της δημόσιας υγείας,
• • τη βιώσιμη λειτουργία των υποδομών,
• • την εφαρμογή των απαιτήσεων της ΡΑΑΕΥ,
• • τον κοινωνικό ρόλο των ΔΕΥΑ σε ευάλωτες περιφέρειες.

Η ενίσχυση των ΔΕΥΑ δεν συνιστά δημοσιονομική επιβάρυνση χωρίς ανταπόδοση αποτελεί στρατηγική επένδυση σε έναν κρίσιμο τομέα δημόσιας υπηρεσίας που αγγίζει άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών.