Η "Αξία"... της συναισθηματικής νοημοσύνης
Έρευνες έχουν δείξει ότι η συναισθηματική νοημοσύνη και η ακαδημαϊκή ευφυΐα δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση. Η επιτυχημένη απόδοση στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο δεν αποτελεί πρόγνωση για το μονοπάτι που θα ακολουθήσει το άτομο στη ζωή του. Άτομα με υψηλό δείκτη νοημοσύνης χειρίζονται εντυπωσιακά άστοχα την προσωπική τους ζωή. Ψυχολόγοι προσπαθώντας να προσδιορίσουν τι χρειάζεται μια πετυχημένη ζωή, εκτίμησαν τη συναισθηματική νοημοσύνη, ως την πιο ουσιαστική.
Η αναγνώριση και η επίγνωση των δικών μας συναισθημάτων και των άλλων, η ενσυναίσθηση, ο αυθορμητισμός, το χιούμορ, το να βρίσκει κανείς κίνητρα, να έχει αυτοέλεγχο, υπομονή και ελπίδα, να μπορεί να ρυθμίζει σωστά τη διάθεσή του και να μην εμποδίζει την ικανότητά του για ορθή σκέψη, είναι ικανότητες που εμπεριέχονται στην έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης. Χαρακτηριστικά που χρειάζονται στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στην ευελιξία στα καθημερινά προβλήματα, στην εργασία και μπορούν να διδαχθούν και να βελτιωθούν σε ενήλικες και παιδιά, αν μπούμε στον κόπο να τους διδάξουμε.
Ο υψηλός δείκτης νοημοσύνης μπορεί να
Η αναγνώριση και η επίγνωση των δικών μας συναισθημάτων και των άλλων, η ενσυναίσθηση, ο αυθορμητισμός, το χιούμορ, το να βρίσκει κανείς κίνητρα, να έχει αυτοέλεγχο, υπομονή και ελπίδα, να μπορεί να ρυθμίζει σωστά τη διάθεσή του και να μην εμποδίζει την ικανότητά του για ορθή σκέψη, είναι ικανότητες που εμπεριέχονται στην έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης. Χαρακτηριστικά που χρειάζονται στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στην ευελιξία στα καθημερινά προβλήματα, στην εργασία και μπορούν να διδαχθούν και να βελτιωθούν σε ενήλικες και παιδιά, αν μπούμε στον κόπο να τους διδάξουμε.
Ο υψηλός δείκτης νοημοσύνης μπορεί να
συνοδεύεται από μια ψυχρή γνωσιακή άποψη των άλλων και της ζωής. Υπάρχουν άτομα που μιλάνε εντυπωσιακά για τις τέχνες και τις επιστήμες χωρίς να έχουν το ίδιο χάρισμα με τα συναισθήματά τους. Η ακαδημαϊκή νοημοσύνη δεν προετοιμάζει για καμιά από τις «φουρτούνες» ή τις ευκαιρίες που φέρνει η ζωή στον άνθρωπο.
Ο δρ. Σιφναίος επινόησε τον όρο αλεξιθυμία (στερητικό α+ λέξις+ θυμός: πλήρη απουσία συγκίνησης) για τα άτομα που είναι συναισθηματικά απαθή, διότι στερούνται την ικανότητα να αναγνωρίσουν τι νιώθουν και ως εκ τούτου να το εκφράσουν. Τα άτομα αυτά δυσκολεύονται να διακρίνουν τις συγκινήσεις μεταξύ τους ή να τις διαχωρίσουν από τις σωματικές αισθήσεις: λένε για πεταλούδες στο στομάχι, ότι έχουν ταχυκαρδία, ότι ιδρώνουν ή ζαλίζονται, αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν άγχος.
Ο δρ. Σιφναίος επινόησε τον όρο αλεξιθυμία (στερητικό α+ λέξις+ θυμός: πλήρη απουσία συγκίνησης) για τα άτομα που είναι συναισθηματικά απαθή, διότι στερούνται την ικανότητα να αναγνωρίσουν τι νιώθουν και ως εκ τούτου να το εκφράσουν. Τα άτομα αυτά δυσκολεύονται να διακρίνουν τις συγκινήσεις μεταξύ τους ή να τις διαχωρίσουν από τις σωματικές αισθήσεις: λένε για πεταλούδες στο στομάχι, ότι έχουν ταχυκαρδία, ότι ιδρώνουν ή ζαλίζονται, αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι έχουν άγχος.
Μπορεί να νιώθουν «απαίσια» άλλα δεν ξέρουν να εξηγήσουν πώς είναι αυτό το «απαίσια» που νιώθουν. Πολύ συχνά σωματοποιούν τα συναισθήματά τους, μπερδεύοντας ένα συναισθηματικό πόνο με ένα φυσικό σωματικό πόνο. Για το λόγο αυτό τείνουν να ζητούν ασταμάτητα και άσκοπα ιατρική διάγνωση και θεραπεία για ένα πρόβλημα που στην πραγματικότητα σχετίζεται με το συναισθηματικό τομέα. Όταν μπορέσουμε να εκφράσουμε σε λόγια αυτά που νιώθουμε, τα κάνουμε κτήμα μας, ο αλεξιθυμικός καθώς δε βρίσκει λέξεις για τα συναισθήματά του, δεν μπορεί να τα κάνει κτήμα του. Πέρα από το περιεχόμενο των λόγων και η μη λεκτική επικοινωνία στα άτομα αυτά είναι ελλιπής. Όλα εκείνα τα στοιχεία που μας βοηθούν να καταλάβουμε τι αισθάνεται το άτομο που έχουμε απέναντί μας, π.χ. τόνος φωνής, γλώσσα του σώματος, χροιά κ.α., είναι «επίπεδα».
Μέσω της ψυχοθεραπείας στόχος είναι να εκπαιδευτούμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας, να αναπτύξουμε και να βελτιώσουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη και να μάθουμε να διαθέτουμε τα είδη της νοημοσύνης το ένα στην υπηρεσία του άλλου με απώτερο σκοπό να αναπτυχθούν στο τέλος και οι δύο περισσότερο από όσο ήταν πριν και εμείς να δημιουργήσουμε μια υγιή ζωή.
Από τη Χαρά Αντωνοπούλου
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Τρίπολη