Τα παράξενα των ισημεριών | Άλλη η ημέρα της «ισημερίας» και άλλη η ημέρα με «ίση μέρα και ίση νύχτα»;

Άλλη η ημέρα της «ισημερίας» και άλλη η ημέρα με «ίση μέρα και ίση νύχτα» ;
Κοιτάζοντας το ημερολόγιο και την διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, βλέπουμε ότι η ημέρα της
φθινοπωρινής ισημερίας, 22/9/2025, δεν συμπίπτει με την ημέρα που έχουμε ίση μέρα, ίση νύχτα
26/92025.

Διαβάζουμε στο ημερολόγιο:
22/9/2025. Ανατολή ηλίου 07:13, Δύση ηλίου 19:22 (η μέρα μεγαλύτερη 9 λεπτά).
26/9/2025. Ανατολή ηλίου 07:16, Δύση ηλίου 19:16 (ίση μέρα, ίση νύχτα).
Έχει γίνει κάποιο λάθος ; Τι πραγματικά συμβαίνει ;

Γνωρίζουμε ότι καθημερινά ο Ήλιος θα ανατείλει στην Ανατολή και θα δύσει στη Δύση, και ότι
η διάρκεια της ημέρας είναι μικρότερη το χειμώνα και μεγαλύτερη το καλοκαίρι, ενώ το αντίθετο
συμβαίνει για την διάρκεια της νύχτας.

Υπάρχουν, όμως, δύο ημέρες στη διάρκεια ενός έτους που η μέρα έχει την ίδια διάρκεια με
την νύχτα. Αυτές οι δύο ημέρες ονομάζονται Ισημερίες (ίση μέρα-ίση νύχτα) και σηματοδοτούν
η μία την πρώτη μέρα της Άνοιξης και η άλλη την πρώτη μέρα του Φθινοπώρου.
Γιατί αυτό που αποκαλούμε «Ισημερία» (Ανοιξιάτικη και Φθινοπωρινή) δεν είναι στην
πραγματικότητα ακριβώς έτσι ;

Κάθε μέρα η Γη βρίσκεται σε διαφορετική θέση πάνω στην τροχιά της από αυτήν που βρισκόταν
την προηγουμένη, και από κάθε νέα θέση- εμείς πάνω στη Γη- αντικρίζουμε τον Ήλιο από
διαφορετική γωνία. Έτσι κάθε φορά που η Γη συμπληρώνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον
Ήλιο, μας φαίνεται ότι ο Ήλιος ήταν αυτός που συμπλήρωσε έναν κύκλο γύρω από τη Γη, πάνω
στην εκλειπτική.
Η εκλειπτική δηλαδή δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απεικόνιση, ή η προέκταση πάνω στην
ουράνια σφαίρα, της γήινης τροχιάς γύρω από τον Ήλιο.

Αν παρατηρήσουμε την εκλειπτική και τη συγκρίνουμε με τον ουράνιο ισημερινό (την προέκταση
δηλαδή του ισημερινού της Γης και την αποτύπωσή του πάνω στον ουράνιο θόλο) θα δούμε ότι οι
δύο αυτοί κύκλοι δε συμπίπτουν, αλλά αντίθετα τέμνονται, σχηματίζοντας γωνία ίση με 23 μοίρες
και 27 πρώτα λεπτά, λόγω της κλίσης που έχει ο άξονας της Γης σε σχέση με το επίπεδο που
σχηματίζει η εκλειπτική. Η γωνία αυτή ονομάζεται «λόξωση της εκλειπτικής», και τα δύο αυτά
σημεία στα οποία τέμνονται οι δύο κύκλοι ονομάζονται «ισημερινά σημεία».
Στο πρώτο σημείο ο ουράνιος ισημερινός τέμνει την εκλειπτική εκεί όπου ο Ήλιος βρίσκεται στις
20-21 Μαρτίου. Το σημείο αυτό ονομάζεται εαρινό ισημερινό σημείο και από την ημέρα αυτή
αρχίζει η Άνοιξη.
Εκ διαμέτρου αντίθετα η τομή γίνεται όταν ο Ήλιος βρίσκεται στις 22-23 Σεπτεμβρίου.
Το σημείο αυτό ονομάζεται φθινοπωρινό ισημερινό σημείο, και από την ημέρα αυτή αρχίζει το
Φθινόπωρο.

Θα θεωρούσε, λοιπόν, κάποιος ότι στις δύο αυτές ημέρες, σε ολόκληρη τη Γη, η νύχτα είναι ίση
με την μέρα, δηλαδή επί 12 ώρες ο Ήλιος βρίσκεται πάνω από τον ορίζοντα και επί 12 ώρες
βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα, έχουμε δηλαδή ίση-μέρα: ισημερία.
Τα πράγματα, όμως, δεν είναι ακριβώς έτσι.
Η «ίση μέρα-ίση νύχτα», όταν δηλαδή ο Ήλιος φτάνει στα ισημερινά σημεία, συμβαίνει μόνο
στους τόπους που βρίσκονται ακριβώς πάνω στον γήινο ισημερινό.
Στις περιοχές που βρίσκονται είτε πάνω είτε κάτω από τον ισημερινό η «ίση μέρα-ίση νύχτα»
συμβαίνει μερικές ημέρες πριν ή μετά από την «ισημερία» εξαρτάται, δηλαδή, από το
γεωγραφικό πλάτος ενός τόπου.

Η «ίση μέρα - ίση νύχτα» συμβαίνει 3-4 μέρες μετά την φθινοπωρινή ισημερία ενώ στην
εαρινή ισημερία 3-4 μέρες πριν.
Παράδειγμα: Η Τρίπολη βρίσκεται 38 περίπου μοίρες βόρεια του ισημερινού και παρόλο που ο Ήλιος
θα φτάσει στο φθινοπωρινό ισημερινό σημείο στις 21:19 την Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025,
εντούτοις η «ίση μέρα-ίση νύχτα» θα συμβεί την Παρασκευή 26 Σεπτεμβριου 2025 όταν η ημέρα
και η νύχτα θα έχουν την ίδια διάρκεια.
Επομένως άλλο «ίση μέρα-ίση νύχτα» και άλλο «ισημερία» !!!
Λεπτομέρεια, ναι, αλλά νομίζω οτι έχει ενδιαφέρον !!!

Καλό Φθινόπωρο.
Ζαχαρίας Δ. Ζαχαρόπουλος
Φυσικός MSc, αστρονόμος μέλος της ΕΕΦ και EPS