Για την κοσμογονία του καταστροφικού ποδηλατοδρόμου | Γράφει ο Κωνσταντίνος Μπρούσαλης*

Πριν λίγες ημέρες υπήρξε άρθρο στο Capital.gr με το οποίο, ενώ εκθειάζονται  οι αυτοκινητόδρομοι στην Πελοπόννησο,  επιχειρείται  να εμφανιστεί ως άχρηστος όλος ο μετρικός σιδηρόδρομος της περιοχής. Ο αρθρογράφος, κ.  Δ. Παπαδημητρίου, υπερπηδώντας «εμπόδια» της  λογικής εμφανίζεται ως «πατέρας» της γνωστής φαεινής ιδέας δημιουργίας πάνω στη γραμμή ποδηλατόδρομου.

Παραγνωρίζοντας τις τεράστιες τεχνολογικές εξελίξεις των σιδηροδρομικών συστημάτων (συμπεριλαβανομένου τροχαίου υλικού, τηλεδιοίκησης κτλ.) και τις δυνατότητες μιας εκσυγχρονισμένης μετρικής γραμμής να λειτουργήσει με υποπολλαπλάσιο κόστος και υψηλότερες ταχύτητες, καταφεύγει σε μια λαθροχειρία συγκρίσεων με παλιά δεδομένα χρονοαποστάσεων κλπ. Επιχειρεί, έτσι, να καταδείξει την ανάγκη να ξεφορτωθεί τη γραμμή  το γρηγορότερο η Πελοπόννησος (παρά και τις γνωστές επενδύσεις), για να μην επιβαρύνεται ο «Έλληνας φορολογούμενος» και για να μην αυξάνονται τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Από τον καταστροφικό οίστρο δεν ξεφεύγει ούτε ο σιδηρόδρομος στην πεδινή δυτική Πελοπόννησο με τις τεράστιες δυνατότητες αναβάθμισής του, ενώ αμφισβητείται ακόμα και η σκοπιμότητα ύπαρξης και του τμήματος Αρχαίας Ολυμπίας – Κατακόλου στο οποίο προσδένουν τακτικά κρουαζιερόπλοια.

Παραβλέποντας, έτσι,  αβασάνιστα οποιαδήποτε αξία της γραμμής ως περιβαλλοντικά χρήσιμης συμπληρωματικής εναλλακτικής υποδομής του συγκοινωνιακού συστήματος της Πελοποννήσου για συνδυασμένη προαστιακή, υπεραστική, τουριστική ή εμπορευματική χρήση, σύμφωνα και με πολλά εφαρμοσμένα διεθνή παραδείγματα, ζητάει να παραδοθεί ο διάδρομος και όλο το  αρχιτεκτονικό σύμπλεγμά του,  για να δοθεί μια αναπτυξιακή ώθηση μέσω της ποδηλασίας.  

Ισχυρίζεται ότι η Πελοπόννησος «χρειάζεται νέα πνοή,  με διαδρομές που ενώνουν χωριά και πόλεις, μικρές επιχειρήσεις με αναμμένα τα φώτα 365 μέρες τον χρόνο, τουρισμό υψηλού επιπέδου, αγροτουρισμό» κι άλλα.  Θεωρεί ότι «η ρομαντική προσέγγιση δεν μπορεί να μπει στον τουριστικό χάρτη, δεν στοχεύει την ιδιωτική επιχειρηματική πρωτοβουλία, δεν μπορεί να προσεγγίσει φιλοπεριβαλλοντική δραστηριότητα». Αντίθετα η μετεξέλιξη της γραμμής  σε ποδηλατόδρομο, κατ΄ αυτόν λέγεται «στρατηγική προοπτική για το αύριο της Πελοποννήσου»  κι ότι αυτό είναι πράσινη οικονομία. Να τελειώνουμε, λέει, με μια «ρομαντοποίηση» από το ουτοπικό τίποτα και μια υποδομή που δεν βγαίνει οικονομικά  και μπλοκάρει λύσεις με υψηλότερη αναπτυξιακή κοινωνική εισφορά (τουρισμό εμπειρίας, ήπια κινητικότητα κτλ.)». Διατείνεται ότι ο μετρικός σιδηρόδρομος είναι  «μνήμη χωρίς απόδοση» ζητώντας δημόσιο χρήμα.

Κι επειδή κόπτεται κι αυτός για «τον φορολογούμενο» πολίτη κι ανησυχεί για τα δημοσιονομικά ελλείμματα, συνδυαστικά με τη μεταφορική  αυτάρκεια της Πελοποννήσου λόγω αυτοκινητόδρομων, προτιμάει την εξαφάνιση του τραίνου   καταλήγοντας στη ριζοσπαστική θεραπευτική «αναπτυξιακή» λύση της ποδηλασίας!

Αυτό δηλαδή που δεν μπορεί να προσδώσει στους περιφερειακούς οικισμούς η αναγνωρισμένη συντριπτικά φιλικότερη στο περιβάλλον «ακριβή» συγκοινωνιακή υποδομή, ούτε το τουριστικό  τραίνο, συνδυαστικά με ποδηλατικούς προορισμούς,  θα το εξασφαλίσουν (ανέξοδα εννοείται)   οι βιρτουόζοι ποδηλάτες μεγάλων ή μικρών αποστάσεων. Αυτοί θα νέμονται ανενόχλητοι τον σιδηροδρομικό διάδρομο και θα ξαποσταίνουν στους σταθμούς, θα διασκεδάζουν και θα προκαλούν αναπτυξιακά γεγονότα. Αυτοί που θα περιφρονήσουν δηλαδή ένα ευρύχωρο διαθέσιμο γι’ αυτούς εκτενές παλιό εθνικό, επαρχιακό ή αγροτικό οδικό δίκτυο  που διέρχεται από πόλεις και χωριά και θα προτιμήσουν τις μεταλλικές  γέφυρες και τα βραχώδη σιδηροδρομικά ορύγματα.. Θα προκύψουν, όπως προβλέπει, “events” μαζί με επιχειρηματίες «επενδυτές» εξασφαλισμένων χρηματοδοτήσεων  που προσβλέπουν  σε ΣΔΙΤ ή  άλλες ευκαιρίες διαφημίσεων κτλ.  και θα διαχυθεί χρήμα τοπικά στην ύπαιθρο και τα έρημα  χωριά. Είναι επομένως εύλογο μέσω αυτής της ειρηνικής ποδηλατικής «επιδρομής» να αναμένει την κοσμογονία και την πληθυσμιακή αναζωογόνηση της υπαίθρου αντιμετωπίζοντας και τη δημογραφική απίσχνανση της Πελοποννήσου!      Προς επίρρωση των παραπάνω επικαλείται ένα σχέδιο τύπου (Historic & Environmental Bike-Lane Network).

Αντιλέγουμε ωστόσο, εδώ, ότι οι ποδηλατικοί διάδρομοι είναι χρήσιμοι αν συμβάλλουν κυρίως  στην ανακούφιση των πόλεων από τη δυσλειτουργική  πλημμυρίδα της αυτοκίνησης  χωρίς να  καταργούνται ωφέλιμες σιδηροδρομικές γραμμές.  

Κι ενώ εκδηλώνεται από τον εμπνευστή του ποδηλατόδρομου η αγωνία  για τον δύσμοιρο «φορολογούμενο πολίτη», παραβλέπεται η σημασία της κοινωνικοοικονομικής ανταποδοτικότητας μιας λελογισμένα επιδοτούμενης δημόσιας  υποδομής – υπηρεσίας. Εκτός κι αν χρησιμοποιεί ως μοναδικό  μέτρο σύγκρισης  τον  βαθμό φαυλότητας στη διαχείρισή της, κυρίως ως λείας  κυβερνώντων κομμάτων. Αποκλείεται, όμως, έτσι εκ προοιμίου και δεν αναζητείται οποιαδήποτε προοπτική  ορθολογικής διαχείρισής της.

Κι ενώ λοιδορούνται οι «κρατικοδίαιτες» λογικές,  αποσιωπάται η μονοπωλιακή κρατικοδίαιτη εκμετάλλευση των επιδοτούμενων αυτοκινητόδρομων,  που δεν περιορίζονται  φυσικά στα έσοδα των διοδίων. Δε γνωρίζουμε βέβαια άμα στηλιτεύει τις αμέτρητες επαναλαμβανόμενες προκλητικές σπατάλες διασπάθισης δημόσιου χρήματος σε διάφορες άχρηστες αντιπαραγωγικές κατευθύνσεις ή μέσω  σκανδαλωδώς υπερκοστολογημένων φαραωνικών έργων. Ούτε  αν ανησυχεί το ίδιο για το ζεστό χρήμα που μοιράζεται  ως κίνητρο σε «κρατικοδίαιτους» επιχειρηματίες «επενδυτές»  και πόσο αυτό πιάνει πραγματικά τόπο. Είναι αυτονόητο βέβαια  ότι δεν ενοχλείται από τον προκηρυχθέντα διαβόητο διαγωνισμό του ΤΕΕ να κατασπαταληθούν πόροι από το Πράσινο Ταμείο, για μελέτες  ποδηλατόδρομου με εξαφάνιση του σιδηροδρόμου Πελοποννήσου. Αυτήν την πρωτότυπη πράγματι καταστροφική «ευρεσιτεχνία» που προκάλεσε τη γενική κατακραυγή.

Μια τέτοια, λοιπόν, λογική και αισθητική, με  θέσφατο το σημερινό μοντέλο της ιδιωτικής αυτοκίνησης που εξυμνεί τους αυτοκινητόδρομους,  δυσκολεύεται να συνυπάρξει με δαπάνες κοινωνικοοικονομικής και περιβαλλοντικής  ανταποδοτικότητας. Στον πυρήνα της διακατέχεται από τις ίδιες αξίες  που  διέλυσαν και τελικά καταβαραθρώσανε τον  σιδηρόδρομο όλης της χώρας.  Είναι ίδια με αυτήν που, ενώ ξήλωνε  μεταπολεμικά (τα επανακάμπτοντα σήμερα) τραμ στις ΗΠΑ κι αλλού, υποβάθμιζε με  κυκλοφοριακή ασφυξία και ρύπους την ποιότητα ζωής  των σύγχρονων  πόλεων.

Μια λογική που, παραμυθιάζοντας για ποδηλατόδρομους στην ύπαιθρο, θέλει να ξεμπερδεύει οριστικά και με τον εμβληματικό ανατάξιμο  σιδηρόδρομο Πελοποννήσου.

Ευχαριστώ τον Φράνκυ Έλιοτ για τη φωτογραφία μιας γέφυρας στο Παρθένιον όρος της Αρκαδίας

*Εκπαιδευτικός, ιστορικός ερευνητής-συγγραφέας, εκπρόσωπος του ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ