Τι σημαίνει έλλειψη σιδήρου; Ποια τα συμπτώματά της;
Η σιδηροπενία είναι η πιο συχνή διατροφική έλλειψη στα βρέφη και στα παιδιά,πιό συχνή στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ως έλλειψη σιδήρου (Fe), ορίζεται η κατάσταση στην οποία δεν υπάρχουν αποθέματα σιδήρου και παρατηρούνται συμπτώματα έλλειψης σιδήρου των ιστών όπως των ερυθροκυττάρων.
Το πιό προχωρημένο και σοβαρό στάδιο της σιδηροπενίας είναι η
σιδηροπενική αναιμία.
Η σιδηροπενική αναιμία είναι η αναιμία που προέρχεται απο την μειωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης(Hb) λόγω έλλειψης σιδήρου. Σύμφωνα με την παγκόσμια οργάνωση υγείας σιδηροπενία και σιδηροπενική αναιμία ορίζεται όταν η αιμοσφαιρίνη (Hb) < 11gr/dl και η φερριτίνη < 12 μg/l για όλες τις ηλικίες.
Ο ορισμός για παιδιά 6 μηνών εώς 5 ετών είναι όταν Hb < 11gr/dl , αιματοκρίτης (Hct) <33% , φερριτίνη ορού <10-12 μg/l , κορεσμός τρανσφερρίνης <9% , μέσος όγκος ερυθροκυττάρων (MCV) < 70fl και ελεύθερες πρωτοπορφυρίνες (FEP) > 100μg/dl.
Η σιδηροπενική αναιμία είναι σπάνια πριν τον 4ο - 6ο μήνα ζωής γιατί το συνολικό φορτίο σιδήρου κατά την γέννηση καλύπτει τις ανάγκες του μωρού μέχρι τον 4ο μήνα, η σιδηροπενία γίνεται πιο συχνή στον 9ο-24ο μήνα ζωής γιατί αυξάνουν οι ανάγκες σε σίδηρο λόγω του αυξημένου ρυθμού της σωματικής αύξησης του παιδιού.
Στα χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά,πρόωρα νεογνά και σε εκείνα με περιγεννητική αιμορραγία τα αποθέματα σιδήρου μπορεί να εξαντληθούν νωρίτερα και η παροχή σιδήρου είναι υποχρεωτική.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση του σιδήρου είναι:
1.Η διατροφή (κατανάλωση τροφών που είναι φτωχές σε σίδηρο).
2.Αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο (η σωματική αύξηση του βρέφους,η νοσηρότητα ,οι αυξημένες αναγκές σιδήρου στα πρόωρα βρέφη).
3 Σε μικροσκοπική απώλεια αίματος απο το πεπτικό (πχ στα βρέφη με αλλεργία στο γάλα αγελάδος, σε κοιλιοκάκη ,σε φλεγμονώδη νόσο του εντέρου κ.α.).
4. Χρόνια νοσήματα, φλεγμονές και σύνδρομα δυσαπορρόφησης
5.Σε εθνικές φυλετικές ιδιαιτερότητες
Η πιό συχνή αιτία σιδηροπενίας στη βρεφική ηλικία είναι η κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος πριν την ηλικία του 1 έτους.
Το αγελαδινό γάλα δεν είναι μόνο μια φτωχή πηγή σιδήρου λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας του σε σίδηρο αλλά πιστεύεται ότι μειώνει την βιοδιαθεσιμότητα (απορρόφηση) του σιδήρου που παρέχεται από τις άλλες τροφές λόγω της υψηλής περιεκτικότητα του σε ασβέστιο και καζείνη,επιπλέον προδιαθέτει σε αλλεργική αντίδραση με μικροσκοπική απώλεια αίματος.
Η σιδηροπενική αναιμία προκαλεί βλαβες στο δέρμα,στους βλεννογόνους,στο γαστρεντερικό σύστημα,καθυστέρηση σωματικής ανάπτυξης ,ελαττωμένη πρόσληψη βάρους,αδυναμία, μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα,επίσης επηρεάζει την ψυχοκινητική εξέλιξη στα βρέφη και στα παιδιά εώς 5 ετών. Η χρόνια σιδηροπενία μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στη μνήμη,στη μάθηση,διανοητική καθυστέρηση και διαταραχές στη κινητική εξέλιξη.
ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ
Ωχρότητα δέρματος,αδυναμία, σωματική και πνευματική κόπωση, ταχυκαρδία και καρδιακό συστολικό φύσημα, ταχύπνοια ,ευερεθιστότητα,η γλώσσα καθίσταται ξηρή και ατροφική, ο οισοφάγος δυσλειτουργεί με συνέπεια τη δυσφαγία, τα νύχια εμφανίζονται με κυρτότητα, λεπτά και εύθρυπτα (κοιλωνυχία),
τα χείλη παρουσιάζουν γωνιακή χειλίτιδα. Στις περιπτώσεις που η δυσφαγία συνδυάζεται με προσβολή της γλώσσας και γωνιακή χειλίτιδα η κατάσταση ονομάζεται σύνδρομο Plummer-Vinson. Πολλά παιδιά με σιδηροπενική αναιμία αναπτύσσουν μια ιδιότυπη επιθυμία για βρώση υλικών όπως χώμα, ασβέστης (αλλοτριοφαγία ή pica) .
ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΑΣ
Τα παιδιά ηλικίας από 6 μηνών εως 24 μηνών είναι πιο επιρρεπή για ανάπτυξη σιδηροπενικής αναιμίας.
Η Αμερικανική Ακαδημία παιδιατρικής συνιστά να γίνεται έλεγχος της αναιμίας σε ηλικία 9-12 μηνών,σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου συνιστά να συνεχίζεται ο έλεγχος μετά το 2ο χρόνο ετησίως εώς την ηλικία 5 ετών.
Έλεγχος για αναιμία πρέπει να γίνεται τον 6ο-9ο μήνα ζωής σε πρόωρα και χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά,σε βρέφη με ιστορικό μακροχρόνιας νοσηλείας σε MEN ,βρέφη που σιτίστηκαν με γάλα αγελάδος τους πρώτους μήνες ζωής ,βρέφη με χρόνιες λοιμώξεις.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΝΑΙΜΙΑΣ
1.Γενική αίματος(Hb,Hct,MCV,MCH,MCHC,RDW, ΔΕΚ,FEP)
2.Φερριτίνη ορού(είναι η πρωτείνη που αποθηκεύει το σίδηρο)
3.Σίδηρος ορού(δε θεωρείται αξιόπιστος δείκτης γιατί επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες)|
4.Η ολική δεσμευτική ικανότητα του σιδήρου(TIBC)
5.Ο κορεσμός της τρανσφερίνης
6.Η συγκέντρωση των διαλυτών υποδοχέων της τρανσφερίνης ορού(STFR)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ
Χορήγηση απο το στόμα σκευασμάτων που περιέχουν σίδηρο σε μορφή δισθενών αλάτων σιδήρου όπως ο θειικός σίδηρος.
Η δοσολογία εξαρτάται απο το βαθμό της σιδηροπενίας.Η διάρκεια της θεραπείας είναι 2-3 μήνες για να πληρωθούν οι αποθήκες σιδήρου.
Η κλινική εικόνα του παιδιού βελτιώνεται από τις πρώτες μέρες θεραπείας , η αύξηση της αιμοσφαιίνης παρατηρείται μετά από ένα μήνα θεραπεία.
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΣΙΔΗΡΟΥ ΣΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Πρωτογενής πρόληψη είναι η εξασφάλιση επαρκούς πρόσληψης σιδήρου η οποία είναι σημαντική για παιδιά κάτω των 2 ετών και μπορεί να επιτευχθεί με
1. Την αποκλειστική χορήγηση μητρικού γάλακτος εώς την ηλικία 6 μηνών ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ( το μητρικό γάλα καλύπτει όλες τις διατροφικές ανάγκες του βρέφους και την ανάγκη για σίδηρο(εκτός τις ανάγκες σε Vit D).
Ο σίδηρος του μητρικού γάλακτος έχει μεγάλη βιοδιαθεσιμότητα και απορροφάται 50% λόγω της ειδικής πρωτείνης λακτοφερρίνης ,τα βρέφη που θηλάζουν έχουν καλά επίπεδα σιδήρου εώς τον 6ο μήνα,μετά τα αποθέματα μειώνονται και χρειάζεται η συμπλήρωση άλλων τρόφων -πηγές σιδήρου.
2.Αν το βρέφος δεν θηλάζει να χορηγείται τροποποιημένο γάλα εμπλουτισμένο με σίδηρο τους 12 πρώτους μήνες ζωής.
3. Διατροφή που περιέχει τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως κρέας και τροφές πλούσιες σε VitC (φρούτα-λαχανικά) που βοηθάει στην απορρόφηση του σιδήρου είναι απαραίτητη.
Δευτερογενής πρόληψη είναι η διάγνωση μέσω προληπτικών εξετάσεων της σιδηροπενίας και η θεραπεία σε περίπτωση έλλειψης σιδήρου.
Οι εξετάσεις για την διερεύνηση της σιδηροπενίας εκτελούνται στα σύγχρονο μικροβιολογικό εργαστήριο της Παναρκαδικής Ιατρικής Μέριμνα (Τραμπίδου & Βαλαωρίτου 1-Τηλεφωνικό κέντρο: 2710.225492)
Καλύπτονται από κρατικά ασφαλιστικά ταμεία ΕΟΠΥΥ.
Επίσημο Fun Page: Παναρκαδική Ιατρική Μέριμνα
Δείτε επίσης: Ένα παιδί θα πρέπει να κάνει εξετάσεις αίματος ειδικά όταν...