(Τοῦ Ἀρχιμ. Σωφρονίου Ζαχάρωφ, Ὁ ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 1988, σ. 145-148. Ἀναδημοσίευση ἀπό τό ἔντυπο «Βασίλειος ὁ Μέγας» τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου Τριπόλεως, τεῦχ. 79, Ἰούλ. – Σεπτ. 2018).

Ἡ προσευχή εἶναι δημιουργία, δημιουργία πολύ ὑψηλή, δημιουργία καί ποίηση κατ’ ἐξοχήν. Κι αὐτός εἶναι ὁ λόγος πού παίρνει ἄπειρες μορφές· παρά ταῦτα ὅμως ὑπάρχει δυνατότητα νά διακριθῇ σέ εἴδη, ἀνάλογα μέ τήν κατάσταση ἤ τήν κατεύθυνση τῶν κύριων πνευματικῶν δυνάμεων τοῦ ἀνθρώπου· αὐτό κάνουν καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀπ’ αὐτή τήν ἄποψη ἡ προσευχή συμπίπτει μέ τά στάδια φυσικῆς ἀναπτύξεως τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος. Ἡ πρώτη κίνηση τοῦ νοῦ εἶναι πρός τά ἔξω. Δεύτερη εἶναι ἡ ἐπιστροφή στόν ἑαυτό του καί, τρίτη ἡ κίνηση τοῦ