Θυρεοειδής: Πότε πρέπει να ελέγχεται και τι εξετάσεις πρέπει να γίνονται;
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια ραγδαία αύξηση των ατόμων που παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα με το θυρεοειδή. Τα πιο συχνά προβλήματα που συναντάμε είναι: Όζοι θερμοί ή ψυχροί, υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, θυρεοειδίτιδα Hashimoto (Χασιμότο) και βρογχοκήλη (διόγκωση του θυρεοειδούς).
Ο θυρεοειδής είναι ο αδένας που ρυθμίζει ανά πάσα στιγμή το μεταβολισμό μας. Δηλαδή, αυξάνει ή μειώνει το μεταβολισμό ανάλογα με τις συνθήκες (κρύο, ζέστη), τις ανάγκες του σώματος (ξεκούραση, άσκηση) αλλά και την συναισθηματική κατάσταση του ασθενούς (θυμός, φόβος, χαρά). Ο θυρεοειδής είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Βρίσκεται στο λαιμό μας ακριβώς μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα και αποτελείται από δύο λοβούς, ήτοι τον αριστερό και το δεξιό που ενώνονται μεταξύ τους με τον ισθμό. Ονομάζεται έτσι γιατί έχει το
σχήμα του θυρεού (ασπίδα, οικόσημο).
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τρεις βασικές και πολύ σπουδαίες ορμόνες τη θυροξίνη (γνωστή και ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) και την καλσιτονίνη. Εξ αυτών η καλσιτονίνη παίζει σπουδαίο ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού του ασβεστίου στον οργανισμό μας και για αυτό τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται και για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, ιδιαίτερα στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση.
Ποιες είναι όμως οι παθήσεις του θυρεοειδούς;
Υποθυρεοειδισμός: είναι η υπολειτουργία του αδένα με συνέπεια την μειωμένη έκκριση ορμονών( από ότι χρειάζεται το σώμα μας). Σε αυτή την περίπτωση έχουμε μειωμένο μεταβολισμό, άρα και μειωμένες θερμιδικές ανάγκες, συνεπώς όλες οι λειτουργίες του σώματός μας μειώνονται ή ακόμη και δυσλειτουργούν.
Συνήθη συμπτώματα είναι:
• Βραδυκαρδία
• Δυσανεξία στο ψύχος
• Δυσκοιλιότητα
• Υπνηλία, Καρηβαρία
• Εύκολη κόπωση και Καταβολή
• Μειωμένες αντιδράσεις και Νευρολογική εικόνα, ενίοτε και Κατάθλιψη
• Μειωμένη πνευματική απόδοση
• Υπόταση και μειωμένο σάκχαρο
• Αυξημένα Λιπίδια (ποτέ δεν ελέγχουμε τα λιπίδια σε περίπτωση υποθυρεοειδισμού)
• Δυσλειτουργία των μυών, και άλλα πολλά ορμονικά (π.χ. μηνορραγίες, συχνομηνόρροια ) και μεταβολικά προβλήματα.
Ο υποθυρεοειδισμός, είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία έχουμε μειωμένη έκκριση θυρεοειδικών ορμονών, όπως αναφέραμε και παραπάνω. Στις πιο πολλές περιπτώσεις δεν γίνεται καν αντιληπτός, διότι αναπτύσσεται σιγά-σιγά, και 'ύπουλα',. Αυτό γίνεται γιατί οι αλλαγές στο σώμα μας και την διάθεσή μας και τον τρόπο λειτουργίας μας επέρχονται πολύ βραδέως.
Μπορεί να οφείλεται σε:
Υπερθυρεοειδισμός: ονομάζουμε την παθολογική κατάσταση που οφείλεται στην υπερβολική παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα μας. Με αποτέλεσμα να έχουμε, αυξημένο μεταβολισμό και αυξημένη λειτουργία του σώματός μας.
• Δυσλειτουργία του θυρεοειδή, όπως για παράδειγμα σε περιοχές με ιωδοπενία (Αρκαδία, Ήπειρος).
• Αν το χάπι του θυρεοειδή δεν είναι αρκετό για τις ανάγκες του σώματός μας.
Συμπτώματα:
• Εφιδρώσεις- Δυσανεξία στη ζέστη
• Διάρροια ή μαλακές κενώσεις
• Τρόμο
• Αυξημένα αντανακλαστικά-Υπερκινητικότητα-Νευρικότητα
• Απώλεια βάρους ακόμη και με υπερφαγία
• Λάμπον όμμα
• Ορμονικές διαταραχές, π.χ. πολλά μεταβολικά προβλήματα, αμηνόρροια κ.ά.
Αυτό μπορεί να συμβεί:
• Σε μία φλεγμονή του θυρεοειδή (δες νόσος Hashimoto)
• Αν το χάπι του θυρεοειδή είναι περισσότερο από όσο χρειάζεται το σώμα μας.
Ευθυρεοειδισμός: σε περίπτωση που ορμόνες του θυρεοειδή (θυρεοειδικές ορμόνες) είναι όσες χρειάζεται το σώμα μας , λέμε ότι έχουμε Ευθυρεοειδισμό (αυτό μπορεί να συμβεί είτε γιατί λειτουργεί καλά ο θυρεοειδής, είτε γιατί λαμβάνουμε τη σωστή δόση χαπιού).
Βρογχοκήλη: με τον όρο Αυτό εννοούμε κάθε διόγκωση του θυρεοειδούς που μπορεί ή όχι να συνοδεύεται από υπέρ η υπολειτουργία του αδένα. Δηλαδή η βρογχοκήλη έχει να κάνει με την ανατομική κατάσταση του θυρεοειδούς και όχι με τη λειτουργική του κατάσταση.
Όπως αναφέραμε και παραπάνω ο θυρεοειδής αδένας είναι, ένας μικρός αλλά από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινολογικού μας συστήματος. Αν και το μέγεθός του είναι μικρό ( σε σχέση μ' άλλα μας όργανα), η σημασία του για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας είναι τεράστια, καθώς από αυτόν εξαρτώνται πολλές λειτουργίες των συστημάτων του οργανισμού μας. Επειδή ακριβώς οι θυρεοειδικές ορμόνες δρουν σε όλα τα οργανικά συστήματα ( καρδιά, γαστρεντερικό, ο εγκέφαλος, νευρικό, γεννητικό, ο μεταβολισμός, και άλλα) του ανθρώπινου σώματος, οι εκδηλώσεις που προκύπτουν από τη δυσλειτουργία τους, είναι πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους. Συνεπώς με τη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς (είτε γιατί ο θυρεοειδής δουλεύει σωστά, ή από τη σωστή δοσολογία στο χάπι), επιτυγχάνουμε να έχουμε αυτό που λένε οι γιατροί ομοιοστασία. Δηλαδή, Ευθυρεοειδισμό.
Πότε πρέπει να ελέγχεται και τι εξετάσεις πρέπει να γίνονται για το θυρεοειδή;
Η λειτουργία του θυρεοειδούς ελέγχεται με την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με το Βιοχημικό εργαστήριο. Η λειτουργία του θυρεοειδούς εξαρτάται από την Υπόφυση η οποία 'βλέπει' τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και ‘βγάζει’ την Θυρεοτροπίνη( TSH), η οποία διεγείρει τον θυρεοειδή για να λειτουργήσει και να παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες που είναι απαραίτητες για την καθημερινότητά μας.
Εξετάσεις για το θυρεοειδή πρέπει σίγουρα να γίνονται όταν παρατηρούνται στην καθημερινότητα σημεία και συμπτώματα μιας υπολειτουργίας η υπερλειτουργίας του θυρεοειδούς δηλαδή ενός υποθυρεοειδισμού ή ενός υπερθυρεοειδισμού αντίστοιχα.
Οι μετρήσεις λοιπόν των θυρεοειδικών ορμονών και της TSH είναι μία πρώτη μέτρηση και αν ο ασθενής είναι κλινικά ευθυρεοειδικός, τότε έχουμε την απαραίτητη επιβεβαίωση. Από την άλλη πλευρά, αν οι μετρήσεις είναι οριακές ή ο ασθενής έχει κάποια συμπτώματα που 'δεν συμφωνούν' με τα εργαστηριακά αποτελέσματα, τότε θα δράσουμε αναλόγως (π.χ. μείωση ή αύξηση χαπιού, ή κάποια ανάλογα φάρμακα).
Τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα δεν παράγονται από τον θυρεοειδή αλλά από το ανοσοποιητικό. Η αύξηση των αντισωμάτων 'μπορεί' να σημαίνει προσωρινή φλεγμονή του θυρεοειδούς αλλά και υπερλειτουργία. Η κλινική εξέταση θα δείξει αν είναι σημαντική η φλεγμονή ή αν υπάρχει άλλη αιτία για την αύξησή τους.
Ο θυρεοειδής παράλληλα, παράγει και κάποιες άλλες ορμόνες , αλλά σε μικροποσότητες. Αν αυτές είναι αυξημένες (ειδική σημασία έχουν για την εκτίμηση των όζων, δηλαδή αν είναι καλοήθεις ή όχι) τότε αναζητούμε το γιατί.
Η Μορφολογία του θυρεοειδούς.
Η μελέτη της Μορφολογίας αναπτύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες (μετά το 1980)με την ανάπτυξη της υπερηχογραφίας. Με το υπερηχογράφημα βλέπουμε αν έχουμε όζους και τα χαρακτηριστικά αυτών. Επίσης, βλέπουμε την εξέλιξη και την πορεία των νόσων του θυρεοειδούς.
Το υπερηχογράφημα είναι επίσης ένα καλό διαγνωστικό μέσο για την εκτίμηση του μεγέθους και της σύνθεσης των όζων ( συμπαγείς, κυστικοί, μεικτοί). Οι όζοι αυτοί μπορεί να είναι 'Πραγματικοί' όζοι ή να είναι 'Ψευδοόζοι' (δηλ. στο υπερηχογράφημα βλέπουμε κάποια περιοχή του θυρεοειδούς η οποία στο υπερηχογράφημα ‘μοιάζει με όζο’, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Οι πραγματικοί όζοι είναι τμήμα του αδένα που ξεχωρίζει από τον υπόλοιπο ιστό(παρέγχυμα) του θυρεοειδή, διότι έχει περικλειστεί με «ουλές» που δημιουργήθηκαν από τις προηγούμενες φλεγμονές.
Η απλή υπερηχογραφία εξελίχθηκε στη συνέχεια με τη μελέτη της αγγείωσης (Doppler-Triplex) του θυρεοειδούς. Σήμερα η μελέτη των όζων βασίζεται στην αγγείωσή τους, για την διάγνωση μεταξύ καλοήθους ή κακοήθους. Επίσης 'βοηθάει' για την 'υποψία' μιας χρόνιας θυρεοειδίτιδας και κάποιων άλλων σημείων.
Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε και η Ελαστογραφία η οποία μελετάει την σκληρότητα και χρησιμοποιείται κυρίως στους όγκους και στην περίπτωση του θυρεοειδούς είναι απαραίτητη (μαζί με την αγγείωση)για την μελέτη των όζων.
Αν καμιά φορά οι όζοι δείχνουν να «γίνονται αναρχικοί και να δουλεύουν αυτόνομα τότε έχουμε τους θερμούς όζους. Σε κάθε περίπτωση οι όζοι μας ενοχλούν αν αρχίζουν και δημιουργούν πρόβλημα. Τότε είναι απαραίτητη η χειρουργική αφαίρεσή τους . Στα μεγάλα άτομα, ενίοτε, τους καταστρέφουμε με Ραδιενεργό Ιώδιο. Στα νεώτερα προτιμούμε την εγχείρηση για τον φόβο κακοηθείας. Σε καμία όμως περίπτωση αν δεν έχουμε ισχυρές ενδείξεις ή υποψία κακοηθείας. Το σπινθηρογράφημα πολλές φορές λύνει πολλά προβλήματα.
Ενημερωτικό άρθρο από τον ιατρό Ανδρέα Ι. Παπαδάμ (MD, MSc, Ph.D) Ενδοκρινολόγο - Διαβητολόγο
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών &University of Sydney (Αυστραλία) - Βρείτε τα στοιχεία του ιατρού ΕΔΩ!
Διαβάστε επίσης: Νόσος Hashimoto: Η χρόνια φλεγμονή του θυρεοειδούς