Τα διακοσάχρονα της Άλωσης της Τριπολιτσάς | Γράφει ο Γιώργος Πραχαλιάς
Συμπληρώνονται σήμερα διακόσια χρόνια από το μεγαλειώδες γεγονός της Άλωσης της Τριπολιτσάς που δικαίωσε το στρατηγικό σχεδιασμό του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, επιβάλλοντας με συντριπτικό τρόπο την επικράτηση της επανάστασης στο Μοριά κατά το κρίσιμο πρώτο έτος του μεγάλου ξεσηκωμού του Γένους.
Η Τριπολιτσά ήταν η μεγάλη τουρκόπολη του Μοριά που ιδρύθηκε από τους Οθωμανούς μετά το 1461, οι οποίοι για να καταδείξουν τη μεγαλοπρέπεια της πόλης της έδωσαν το παλαιοτουρκικό όνομα των κήπων του ισλαμικού παραδείσου, ενώ για να τονίσουν την πανίσχυρη οθωμανική στρατιωτική δύναμη που βρίσκονταν εντός των τειχών της την αποκαλούσαν «του Λιονταριού οι Πόρτες». Για τους Έλληνες ήταν απλώς η «αθλία Τριπολιτσά», γιατί στα περίχωρα της υπήρχε η τρομερή παλουκόραχη, όπου οι Οθωμανοί παλούκωναν ζωντανούς τους Έλληνες κατά εκατοντάδες, ενώ στο κέντρο της υπήρχε ο τρομερός «Πλάτανος της Τριπολιτσάς», όπου κρέμαγαν τους καπεταναίους και τους ιερείς.
Η σημασία της Άλωσης της Τριπολιτσάς δεν έγκειται απλώς στη δικαίωση του στρατηγικού σχεδιασμού του Κολοκοτρώνη αλλά και στο ότι οι αρχικές επιτυχίες του Γέρου του Μοριά σε Βαλτέτσι, Βέρβενα και Δολιανά, προκάλεσαν αλυσιδωτές πολιτικές εξελίξεις στο Πάπαρη, στο Χρυσοβίτσι, στις Καλτεζές και στα Τρίκορφα, που οδήγησαν στο σχηματισμό της Πελοποννησιακής Γερουσίας και την πρώτη πολιτειακή ανασύσταση του Ελληνισμού από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης το 1453.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο οφείλεται και η έννοια της άλωσης αντί της απελευθέρωσης. Οι μόνες πόλεις για τις οποίες ο Ελληνισμός χρησιμοποιεί τον όρο της άλωσης είναι για την Κωνσταντινούπολη και για την Τριπολιτσά. Το 1453 αλώθηκε η Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη από τους Οθωμανούς, ενώ το 1821 αλώθηκε η Οθωμανική αθλία Τριπολιτσά από τους επαναστατημένους Έλληνες. Το 1453 στην Κωνσταντινούπολη καταλύθηκε η κρατική υπόσταση του Ελληνισμού, ενώ το 1821 στην Τριπολιτσά καταλύθηκε η κρατική υπόσταση των Οθωμανών και αναβίωσε ξανά η κρατική υπόσταση του Γένους. Το 1453 στην Κωνσταντινούπολη είχαμε ενταφιασμό του Ελληνισμού και το 1821 στην Τριπολιτσά είχαμε εθνεγερσία. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος συμβολίζει το ένδοξο τέλος και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης την ένδοξη Παλιγγενεσία. Γιαυτό ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι η μεγαλύτερη φυσιογνωμία του Νεώτερου Ελληνισμού μετά την εποχή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.
Αμέσως μετά την Άλωση, η Τριπολιτσά έζησε 4 περίπου χρόνια ελευθερίας αλλά σε καθεστώς φατριασμού και εμφυλίου πολέμου. Ο ελευθερωτής της Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κλείστηκε στη φυλακή και ο πρώτης πολιτάρχης της (πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής), ο Πάνος Κολοκοτρώνης (γιός του Κολοκοτρώνη) δολοφονήθηκε. Ώσπου το 1825 η πόλη κατακτήθηκε ξανά από τον Ιμπραήμ. Μετά από 3 χρόνια νέων αιματηρών αγώνων, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εισήλθε ξανά ελευθερωτής στην πόλη στις 18 Φεβρουαρίου 1829, αφού ο Ιμπραήμ την είχε ισοπεδώσει συθέμελα. Αλλά και μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και την επιβολή της Βαυαρικής Βασιλείας, πάλι στην Τριπολιτσά έμελλε να παιχτεί η τελευταία πράξη του δράματος της Ελληνικής ανεξαρτησίας. Μετά την καταδίκη σε θάνατο του Κολοκοτρώνη, την Τριπολιτσά θέλησαν να καταλάβουν οι εξεγερμένοι Μοραίτες με την Επανάσταση των Βλάχων (ή Μεσσηνιακή Επανάσταση) και καταπνίγηκαν στο αίμα από τους Βαυαρούς, τον Κωλλέτη και το Μαυροκορδάτο. Μεγάλο μέρος των αγωνιστών του Μοριά που πολέμησαν τον Οθωμανό δυνάστη και τον Αιγύπτιο κατακτητή καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν ως προδότες το 1834.
Η βαριά ιστορική κληρονομιά της Τριπολιτσάς είναι αυτή που επέβαλλε και τον τρόπο που η πόλη απελευθερώθηκε το 1944 από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής και τους θλιβερούς Έλληνες συνεργάτες τους. Η Τρίπολη είναι η μοναδική ελληνική πόλη που, κατόπιν εντολής της Ελληνικής Κυβέρνησης του Καίρου και της σύμφωνης γνώμης του Συμμαχικού Στρατηγείου Μ. Ανατολής, ο ΕΛΑΣ εισήλθε ως ελευθερωτής Εθνικός Στρατός στην πόλη, αποτρέποντας μια νέα εμφύλια σφαγή σαν του Μελιγαλά.
Η Τριπολιτσά δεν είναι μια απλή πόλη. Είναι το πυργωμένο ορόσημο της εθνικής και πολιτικής ταυτότητας ολόκληρου του Νεότερου Ελληνισμού. Σύμφωνα με την επιστήμη της ιστορίας και της αρχαιολογίας, η Παλιά Τριπολιτσά δεν υπάρχει πιά. Τη θέση της έχει πάρει η Τρίπολη, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα δημιούργημα των Βαυαρών. Ίσως γι’αυτό να έχει ξεθωριάσει πια τόσο πολύ στις μέρες μας το εθνικό και πολιτικό μήνυμα που εκπέμπει η πόλη και μαζί της να έχει ξεθωριάσει η εθνική και πολιτική ταυτότητα του σύγχρονου ελληνισμού. Στις ψυχές των ανθρώπων της όμως, που αισθάνονται ακόμα «Ντρομπολιτσιώτες» και όχι «Τριπολίτες», καίει ακόμα άσβεστη η ίδια φλόγα που άναψε μέσα τους ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και λαμπάδιασε εκείνο το πρωινό της Παρασκευής στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, φωτίζοντας το δρόμο για την ελευθερία του Γένους…
Κείμενο: Γιώργος Θ. Πραχαλιάς
Η Τριπολιτσά ήταν η μεγάλη τουρκόπολη του Μοριά που ιδρύθηκε από τους Οθωμανούς μετά το 1461, οι οποίοι για να καταδείξουν τη μεγαλοπρέπεια της πόλης της έδωσαν το παλαιοτουρκικό όνομα των κήπων του ισλαμικού παραδείσου, ενώ για να τονίσουν την πανίσχυρη οθωμανική στρατιωτική δύναμη που βρίσκονταν εντός των τειχών της την αποκαλούσαν «του Λιονταριού οι Πόρτες». Για τους Έλληνες ήταν απλώς η «αθλία Τριπολιτσά», γιατί στα περίχωρα της υπήρχε η τρομερή παλουκόραχη, όπου οι Οθωμανοί παλούκωναν ζωντανούς τους Έλληνες κατά εκατοντάδες, ενώ στο κέντρο της υπήρχε ο τρομερός «Πλάτανος της Τριπολιτσάς», όπου κρέμαγαν τους καπεταναίους και τους ιερείς.
Η σημασία της Άλωσης της Τριπολιτσάς δεν έγκειται απλώς στη δικαίωση του στρατηγικού σχεδιασμού του Κολοκοτρώνη αλλά και στο ότι οι αρχικές επιτυχίες του Γέρου του Μοριά σε Βαλτέτσι, Βέρβενα και Δολιανά, προκάλεσαν αλυσιδωτές πολιτικές εξελίξεις στο Πάπαρη, στο Χρυσοβίτσι, στις Καλτεζές και στα Τρίκορφα, που οδήγησαν στο σχηματισμό της Πελοποννησιακής Γερουσίας και την πρώτη πολιτειακή ανασύσταση του Ελληνισμού από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης το 1453.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο οφείλεται και η έννοια της άλωσης αντί της απελευθέρωσης. Οι μόνες πόλεις για τις οποίες ο Ελληνισμός χρησιμοποιεί τον όρο της άλωσης είναι για την Κωνσταντινούπολη και για την Τριπολιτσά. Το 1453 αλώθηκε η Βυζαντινή Κωνσταντινούπολη από τους Οθωμανούς, ενώ το 1821 αλώθηκε η Οθωμανική αθλία Τριπολιτσά από τους επαναστατημένους Έλληνες. Το 1453 στην Κωνσταντινούπολη καταλύθηκε η κρατική υπόσταση του Ελληνισμού, ενώ το 1821 στην Τριπολιτσά καταλύθηκε η κρατική υπόσταση των Οθωμανών και αναβίωσε ξανά η κρατική υπόσταση του Γένους. Το 1453 στην Κωνσταντινούπολη είχαμε ενταφιασμό του Ελληνισμού και το 1821 στην Τριπολιτσά είχαμε εθνεγερσία. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος συμβολίζει το ένδοξο τέλος και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης την ένδοξη Παλιγγενεσία. Γιαυτό ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι η μεγαλύτερη φυσιογνωμία του Νεώτερου Ελληνισμού μετά την εποχή του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.
Αμέσως μετά την Άλωση, η Τριπολιτσά έζησε 4 περίπου χρόνια ελευθερίας αλλά σε καθεστώς φατριασμού και εμφυλίου πολέμου. Ο ελευθερωτής της Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κλείστηκε στη φυλακή και ο πρώτης πολιτάρχης της (πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής), ο Πάνος Κολοκοτρώνης (γιός του Κολοκοτρώνη) δολοφονήθηκε. Ώσπου το 1825 η πόλη κατακτήθηκε ξανά από τον Ιμπραήμ. Μετά από 3 χρόνια νέων αιματηρών αγώνων, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εισήλθε ξανά ελευθερωτής στην πόλη στις 18 Φεβρουαρίου 1829, αφού ο Ιμπραήμ την είχε ισοπεδώσει συθέμελα. Αλλά και μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και την επιβολή της Βαυαρικής Βασιλείας, πάλι στην Τριπολιτσά έμελλε να παιχτεί η τελευταία πράξη του δράματος της Ελληνικής ανεξαρτησίας. Μετά την καταδίκη σε θάνατο του Κολοκοτρώνη, την Τριπολιτσά θέλησαν να καταλάβουν οι εξεγερμένοι Μοραίτες με την Επανάσταση των Βλάχων (ή Μεσσηνιακή Επανάσταση) και καταπνίγηκαν στο αίμα από τους Βαυαρούς, τον Κωλλέτη και το Μαυροκορδάτο. Μεγάλο μέρος των αγωνιστών του Μοριά που πολέμησαν τον Οθωμανό δυνάστη και τον Αιγύπτιο κατακτητή καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν ως προδότες το 1834.
Η βαριά ιστορική κληρονομιά της Τριπολιτσάς είναι αυτή που επέβαλλε και τον τρόπο που η πόλη απελευθερώθηκε το 1944 από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής και τους θλιβερούς Έλληνες συνεργάτες τους. Η Τρίπολη είναι η μοναδική ελληνική πόλη που, κατόπιν εντολής της Ελληνικής Κυβέρνησης του Καίρου και της σύμφωνης γνώμης του Συμμαχικού Στρατηγείου Μ. Ανατολής, ο ΕΛΑΣ εισήλθε ως ελευθερωτής Εθνικός Στρατός στην πόλη, αποτρέποντας μια νέα εμφύλια σφαγή σαν του Μελιγαλά.
Η Τριπολιτσά δεν είναι μια απλή πόλη. Είναι το πυργωμένο ορόσημο της εθνικής και πολιτικής ταυτότητας ολόκληρου του Νεότερου Ελληνισμού. Σύμφωνα με την επιστήμη της ιστορίας και της αρχαιολογίας, η Παλιά Τριπολιτσά δεν υπάρχει πιά. Τη θέση της έχει πάρει η Τρίπολη, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα δημιούργημα των Βαυαρών. Ίσως γι’αυτό να έχει ξεθωριάσει πια τόσο πολύ στις μέρες μας το εθνικό και πολιτικό μήνυμα που εκπέμπει η πόλη και μαζί της να έχει ξεθωριάσει η εθνική και πολιτική ταυτότητα του σύγχρονου ελληνισμού. Στις ψυχές των ανθρώπων της όμως, που αισθάνονται ακόμα «Ντρομπολιτσιώτες» και όχι «Τριπολίτες», καίει ακόμα άσβεστη η ίδια φλόγα που άναψε μέσα τους ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και λαμπάδιασε εκείνο το πρωινό της Παρασκευής στις 23 Σεπτεμβρίου 1821, φωτίζοντας το δρόμο για την ελευθερία του Γένους…
Κείμενο: Γιώργος Θ. Πραχαλιάς