Παράδοση και νοθεία στο δημοτικό τραγούδι
Γράφει ὁ πρωτ. Χρῖστος Κυριακόπουλος,
Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος Ἱ. Μ. Κηφισίας - Μουσικοδιδάσκαλος
Ὡς γνωστόν, τὸ δημοτικὸ τραγούδι ἀποτελεῖ κεφαλαιῶδες στοιχεῖο τῆς νεοελληνικῆς παράδοσής μας. Πηγάζει ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, συνδυάζοντας στίχο, μελωδία (μουσική) καὶ κίνηση (ὄρχηση), χαρακτηριστικὰ δηλαδὴ ποὺ ἀποδεικνύουν τὴν πολιτισμικὴ συνέχεια ἀπὸ τὴν κλασικὴ ἀρχαιότητα καὶ μέσῳ τῶν αἰώνων ἀπὸ τοὺς συνεχεῖς ἀγῶνες τοῦ λαοῦ νὰ κρατήσει ἀκέραιη τὴν ἱστορική του παράδοση καὶ τὸ ἀγωνιστικό του φρόνημα. Πρόκειται γιὰ λεβέντικη δημιουργία ποὺ ἑνώνει σὲ μιὰ εὐθεία ποιητικὴ γραμμή τὰ σπαρτιατικὰ ἰδεώδη μὲ τὴν ἡρωικὴ ἀντίσταση τοῦ Γένους κατὰ τὴν Ὀθωμανοκρατία. Γέννημα ἑνὸς ἀνώνυμου ποιητή, ἀγκάλιασμα μιᾶς ὁλόκληρης τοπικῆς κοινότητας, ταξίδεψε σὰν τὰ ἀποδημητικὰ πτηνὰ καὶ ξεχειμάζει σὲ ἄλλες μεριὲς τοῦ τόπου μας μὲ διάφορες παραλλαγὲς καὶ μὲ ἐμπλουτισμένο τὸ ἀρχικὸ κάλλος του: ἔκπαγλες εἰκόνες ἀπὸ τὸ φυτικὸ καὶ ζωικὸ βασίλειο, ζωντανὲς παραστάσεις ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη κοινωνία, ζωντανὸ διάλογο ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη χαρακτηρολογία, ποικίλους σοβαρούς ρυθμοὺς καὶ κυκλικοὺς βηματισμούς, ἑλληνικὴ μουσικὴ ρυθμοποιία καὶ γενναῖο πνεῦμα ἱστορικῆς παρακαταθήκης. Ἔτσι, τὸ δημοτικὸ τραγούδι εἶναι ἀπόδειξη ζωῆς μιᾶς τοπικῆς κοινωνίας καὶ μερικὲς φορὲς γίνεται ἄκουσμα καὶ λάλημα καὶ ὀρχηστρικὴ ἐκτέλεση τοῦ πανελληνίου λόγῳ τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν ποὺ ἀκτινοβολεῖ σὲ ὑπερτοπικὸ ἐπίπεδο.
Ἐνῷ λοιπόν τὸ δημοτικὸ τραγούδι οὔτε μουσειακὸ εἶδος εἶναι οὔτε ἐμπορικὸ προϊὸν, ἀλλὰ παραμένει σῆμα κατατεθὲν τοῦ νεώτερου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ἡ σημερινὴ κατάσταση εἶναι ἐντελῶς ἀπογοητευτική! Κι αὐτὸ διότι ἡ παρακμὴ καὶ ἡ παραχάραξη καὶ ἡ συνακόλουθη φαλκίδευσή του κυριαρχοῦν τὴν τελευταία τεσσαρακονταετία τουλάχιστον. Στὶς περισσότερες λαϊκὲς ἐκδηλώσεις καὶ τὶς κατ’ ὄνομα λαϊκὲς πανηγύρεις τὸ μέταλλο τοῦ λαϊκοῦ εἴδους καταλήγει… πλαστικὸ καὶ ὁ μουσικὸς λαϊκισμὸς ἐκδηλώνεται σὲ ὅλο τὸ μῆκος τῆς ἀκαταλληλότητάς του: ἀλλοιωμένο πνεῦμα ἑρμηνείας, στίχοι διαστρεβλωμένοι καὶ ἄμουσοι (φθηνὰ ἐρωτοτράγουδα), ἀγοραία μουσική, ρυθμικὴ ἀναρχία, ἐκκωφαντικοὶ ἤχοι, ἀνατολίτικα μέτρα καὶ ἑρμηνευτὲς ἄγευστοι τῆς ἡμετέρας μουσικῆς παιδείας.
Γιατί ἄραγε οἱ παλαιοὶ τραγουδιστὲς δὲν νόθευαν τὰ τραγούδια τοῦ λαοῦ; Γιατί ἄραγε οἱ παλαιοὶ ὀργανοπαῖχτες ἀκολουθοῦσαν τὴν παράδοση καὶ σπούδαζαν ἕνα μουσικὸ θησαυρό αἰώνων, ἴδιο καὶ ἀπαράλλακτο μὲ τὸν ἱεροψαλτικὸ κόσμο καὶ τὴ βυζαντινὴ σκέψη μας; Γιατί ἄραγε οἱ πρόγονοί μας συνόδευαν μὲ τὰ λεγόμενα καθιστικὰ τραγούδια κάθε σταυροδρόμι τῆς ἐπίγειας ζωῆς τους; Γιατί ἄραγε οἱ παλαιότεροι σέβονταν τὸ μέτρο τῆς παραδόσεως ὅπως ἐκφραζόταν μέσα ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι;
Εἶναι ἑπομένως μεγάλη εὐθύνη ἐκείνων ποὺ διοργανώνουν, ἰδίως κατὰ τοὺς θερινοὺς μῆνες, ἐκδηλώσεις μαζικῆς προσέλευσης καὶ φρικτῆς ἀκουστικῆς κατασπαταλώντας μεγάλα χρηματικὰ ποσὰ καὶ ἀπαιτώντας τὴ διολίσθηση τῆς κατὰ τὰ ἄλλα δημοτικῆς παράδοσης σὲ ὀθνείους ρυθμούς καὶ ἀλλότριο ἦθος.
Εἶναι κρῖμα ἕνας ὁλόκληρος πολιτισμὸς αἰώνων νὰ κατακερματίζεται καὶ νὰ ἰσοπεδώνεται στὸ βωμὸ τοῦ κέρδους, ἐργαλεῖο τῶν ἐπιτηδείων ἐμπόρων τῆς παράδοσής μας, ποὺ κρατοῦν ὁμήρους τὸ ραδιόφωνο καὶ τὴν τηλεόραση. Πέρα ἀπὸ τοπικοὺς σταθμοὺς καὶ τὴν ἐπαινετὴ ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία, ἡ ἐπίσημη πολιτεία φαίνεται πὼς παρακολουθεῖ ἀμέτοχη τὸ ἀνησυχητικὸ φαινόμενο. Μοναδικὴ ἐξαίρεση μία ἑβδομαδιαία ἐκπομπὴ ἀπὸ τὴν ΕΡΤ καὶ ἄλλη μία ἀπὸ τὸ κανάλι τῆς Βουλῆς!
Εὐτυχῶς ποὺ ὑπάρχουν προοπτικὲς ἀνάκαμψης: ἐμπνευσμένοι δάσκαλοι στὰ μουσικὰ σχολεῖα καὶ στὰ ὠδεῖα, στὶς σχολὲς τῶν ἱερῶν Μητροπόλεων ὅπου διδάσκονται παράλληλα τὰ ἐκκλησιαστικὰ καὶ τὰ δημοτικὰ μέλη, καὶ μερικὲς ἀκόμα ἐξαιρέσεις ποὺ ἐπιμένουν, σε πεῖσμα τῆς ἐμπορικοποίησης, νὰ ἀποδίδουν τὴ γνήσια καὶ ἀνόθευτη παράδοση τοῦ λαοῦ μας.
Πιστεύω πὼς κάποτε θὰ θυμηθοῦμε τὸ τίμημα τῆς μουσικῆς ἀγευσίας μας στον 21ο αἰῶνα, ἐποχὴ ἄλλης μουσικῆς εἰδωλολατρίας. Ἀλλὰ τὸ χρέος μας ἔναντι τῶν μαθητῶν μας παραμένει: νὰ παραδώσουμε ἀνόθευτη τὴν παράδοση, μὲ τὴν πνευματικὴ καὶ ήθικὴ διαύγεια ποὺ τῆς ταιριάζει.
Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος Ἱ. Μ. Κηφισίας - Μουσικοδιδάσκαλος
Ὡς γνωστόν, τὸ δημοτικὸ τραγούδι ἀποτελεῖ κεφαλαιῶδες στοιχεῖο τῆς νεοελληνικῆς παράδοσής μας. Πηγάζει ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, συνδυάζοντας στίχο, μελωδία (μουσική) καὶ κίνηση (ὄρχηση), χαρακτηριστικὰ δηλαδὴ ποὺ ἀποδεικνύουν τὴν πολιτισμικὴ συνέχεια ἀπὸ τὴν κλασικὴ ἀρχαιότητα καὶ μέσῳ τῶν αἰώνων ἀπὸ τοὺς συνεχεῖς ἀγῶνες τοῦ λαοῦ νὰ κρατήσει ἀκέραιη τὴν ἱστορική του παράδοση καὶ τὸ ἀγωνιστικό του φρόνημα. Πρόκειται γιὰ λεβέντικη δημιουργία ποὺ ἑνώνει σὲ μιὰ εὐθεία ποιητικὴ γραμμή τὰ σπαρτιατικὰ ἰδεώδη μὲ τὴν ἡρωικὴ ἀντίσταση τοῦ Γένους κατὰ τὴν Ὀθωμανοκρατία. Γέννημα ἑνὸς ἀνώνυμου ποιητή, ἀγκάλιασμα μιᾶς ὁλόκληρης τοπικῆς κοινότητας, ταξίδεψε σὰν τὰ ἀποδημητικὰ πτηνὰ καὶ ξεχειμάζει σὲ ἄλλες μεριὲς τοῦ τόπου μας μὲ διάφορες παραλλαγὲς καὶ μὲ ἐμπλουτισμένο τὸ ἀρχικὸ κάλλος του: ἔκπαγλες εἰκόνες ἀπὸ τὸ φυτικὸ καὶ ζωικὸ βασίλειο, ζωντανὲς παραστάσεις ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη κοινωνία, ζωντανὸ διάλογο ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη χαρακτηρολογία, ποικίλους σοβαρούς ρυθμοὺς καὶ κυκλικοὺς βηματισμούς, ἑλληνικὴ μουσικὴ ρυθμοποιία καὶ γενναῖο πνεῦμα ἱστορικῆς παρακαταθήκης. Ἔτσι, τὸ δημοτικὸ τραγούδι εἶναι ἀπόδειξη ζωῆς μιᾶς τοπικῆς κοινωνίας καὶ μερικὲς φορὲς γίνεται ἄκουσμα καὶ λάλημα καὶ ὀρχηστρικὴ ἐκτέλεση τοῦ πανελληνίου λόγῳ τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν ποὺ ἀκτινοβολεῖ σὲ ὑπερτοπικὸ ἐπίπεδο.
Ἐνῷ λοιπόν τὸ δημοτικὸ τραγούδι οὔτε μουσειακὸ εἶδος εἶναι οὔτε ἐμπορικὸ προϊὸν, ἀλλὰ παραμένει σῆμα κατατεθὲν τοῦ νεώτερου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, ἡ σημερινὴ κατάσταση εἶναι ἐντελῶς ἀπογοητευτική! Κι αὐτὸ διότι ἡ παρακμὴ καὶ ἡ παραχάραξη καὶ ἡ συνακόλουθη φαλκίδευσή του κυριαρχοῦν τὴν τελευταία τεσσαρακονταετία τουλάχιστον. Στὶς περισσότερες λαϊκὲς ἐκδηλώσεις καὶ τὶς κατ’ ὄνομα λαϊκὲς πανηγύρεις τὸ μέταλλο τοῦ λαϊκοῦ εἴδους καταλήγει… πλαστικὸ καὶ ὁ μουσικὸς λαϊκισμὸς ἐκδηλώνεται σὲ ὅλο τὸ μῆκος τῆς ἀκαταλληλότητάς του: ἀλλοιωμένο πνεῦμα ἑρμηνείας, στίχοι διαστρεβλωμένοι καὶ ἄμουσοι (φθηνὰ ἐρωτοτράγουδα), ἀγοραία μουσική, ρυθμικὴ ἀναρχία, ἐκκωφαντικοὶ ἤχοι, ἀνατολίτικα μέτρα καὶ ἑρμηνευτὲς ἄγευστοι τῆς ἡμετέρας μουσικῆς παιδείας.
Γιατί ἄραγε οἱ παλαιοὶ τραγουδιστὲς δὲν νόθευαν τὰ τραγούδια τοῦ λαοῦ; Γιατί ἄραγε οἱ παλαιοὶ ὀργανοπαῖχτες ἀκολουθοῦσαν τὴν παράδοση καὶ σπούδαζαν ἕνα μουσικὸ θησαυρό αἰώνων, ἴδιο καὶ ἀπαράλλακτο μὲ τὸν ἱεροψαλτικὸ κόσμο καὶ τὴ βυζαντινὴ σκέψη μας; Γιατί ἄραγε οἱ πρόγονοί μας συνόδευαν μὲ τὰ λεγόμενα καθιστικὰ τραγούδια κάθε σταυροδρόμι τῆς ἐπίγειας ζωῆς τους; Γιατί ἄραγε οἱ παλαιότεροι σέβονταν τὸ μέτρο τῆς παραδόσεως ὅπως ἐκφραζόταν μέσα ἀπὸ τὸ δημοτικὸ τραγούδι;
Εἶναι ἑπομένως μεγάλη εὐθύνη ἐκείνων ποὺ διοργανώνουν, ἰδίως κατὰ τοὺς θερινοὺς μῆνες, ἐκδηλώσεις μαζικῆς προσέλευσης καὶ φρικτῆς ἀκουστικῆς κατασπαταλώντας μεγάλα χρηματικὰ ποσὰ καὶ ἀπαιτώντας τὴ διολίσθηση τῆς κατὰ τὰ ἄλλα δημοτικῆς παράδοσης σὲ ὀθνείους ρυθμούς καὶ ἀλλότριο ἦθος.
Εἶναι κρῖμα ἕνας ὁλόκληρος πολιτισμὸς αἰώνων νὰ κατακερματίζεται καὶ νὰ ἰσοπεδώνεται στὸ βωμὸ τοῦ κέρδους, ἐργαλεῖο τῶν ἐπιτηδείων ἐμπόρων τῆς παράδοσής μας, ποὺ κρατοῦν ὁμήρους τὸ ραδιόφωνο καὶ τὴν τηλεόραση. Πέρα ἀπὸ τοπικοὺς σταθμοὺς καὶ τὴν ἐπαινετὴ ἰδιωτικὴ πρωτοβουλία, ἡ ἐπίσημη πολιτεία φαίνεται πὼς παρακολουθεῖ ἀμέτοχη τὸ ἀνησυχητικὸ φαινόμενο. Μοναδικὴ ἐξαίρεση μία ἑβδομαδιαία ἐκπομπὴ ἀπὸ τὴν ΕΡΤ καὶ ἄλλη μία ἀπὸ τὸ κανάλι τῆς Βουλῆς!
Εὐτυχῶς ποὺ ὑπάρχουν προοπτικὲς ἀνάκαμψης: ἐμπνευσμένοι δάσκαλοι στὰ μουσικὰ σχολεῖα καὶ στὰ ὠδεῖα, στὶς σχολὲς τῶν ἱερῶν Μητροπόλεων ὅπου διδάσκονται παράλληλα τὰ ἐκκλησιαστικὰ καὶ τὰ δημοτικὰ μέλη, καὶ μερικὲς ἀκόμα ἐξαιρέσεις ποὺ ἐπιμένουν, σε πεῖσμα τῆς ἐμπορικοποίησης, νὰ ἀποδίδουν τὴ γνήσια καὶ ἀνόθευτη παράδοση τοῦ λαοῦ μας.
Πιστεύω πὼς κάποτε θὰ θυμηθοῦμε τὸ τίμημα τῆς μουσικῆς ἀγευσίας μας στον 21ο αἰῶνα, ἐποχὴ ἄλλης μουσικῆς εἰδωλολατρίας. Ἀλλὰ τὸ χρέος μας ἔναντι τῶν μαθητῶν μας παραμένει: νὰ παραδώσουμε ἀνόθευτη τὴν παράδοση, μὲ τὴν πνευματικὴ καὶ ήθικὴ διαύγεια ποὺ τῆς ταιριάζει.
*Ο πρωτοπρεσβύτερος Χρήστος Κυριακόπουλος. γεννήθηκε στο περδικονέρι Αρκαδίας. Είναι Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Κηφησίας , Αμαρουσίου, Ωρωπού και Μαραθώνος.
Είναι πτυχιούχος μουσικοδιδάσκαλος της Βυζαντινής Μουσικής. Στην Μητρόπολη είναι ο ιδρυτής της Σχολής Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής.
Είναι πτυχιούχος μουσικοδιδάσκαλος της Βυζαντινής Μουσικής. Στην Μητρόπολη είναι ο ιδρυτής της Σχολής Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής.
Σχετικά Άρθρα
- Σημειωτόν τα οχήματα στην εθνική οδό Αθηνών – Κορίνθου
- Το γλέντι στην Καμενίτσα για τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου (εικόνες)
- Άγιος Νικόλαος | Η Μεγαλόπολη γιορτάζει τον Πολιούχο της
- Δολιανίτης: "Να παρακαλέσω να μην συνεχιστεί η ρίψη των αεροστάτων. Να προστατεύουμε τον τόπο μας"
- Εορτασμός του Αγίου Γεωργίου στον Αγιάννη Κυνουρίας (εικόνες - βίντεο)
3 σχόλια
-
Επίσης καλό είναι να μην μπερδεύουμε τη βυζαντινή μουσική με την παραδοσιακή δημοτική μουσική.
-
Σωστός. Μην μπερδεύουμε τα παραδοσιακά με τα πανηγυριώτικα.
-
Μπράβο!!