Άγνωστες πτυχές της ζωής του Μακαριστού Μητροπολίτου Κυρού Θεοφίλου
Ομιλία Κων/νου Καλύβα – Εκδότη της Εφ. «ΓΟΡΤΥΝΙΑ»
Την Πέμπτη 6.07.2017 πραγματοποιήθηκε στη Δημητσάνα εκδήλωση μνήμης και τιμής για τον μακαριστό Μητροπολίτη Κυρό Θεόφιλο, που διακόνησε επί 36 χρόνια στην Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως, με την ευκαιρία 10ετίας από την εκδημία του. Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο Διασυνεδριακό Κέντρο Δημητσάνας, διοργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως σε συνεργασία με το Δήμο Γορτυνίας, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων της Αγ. Κυριακής, Πολιούχου της ιστορικής κωμοπόλεως.
Την εκδήλωση συντόνισε άψογα ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Κανάκης, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ.κ.Ιερεμίας, ο Δήμαρχος Γορτυνίας Ιωάννης Γιαννόπουλος και ο Γ.Γραμματέας της Αδελφότητας Δημητσανιτών Αθανάσιος Μαγουλιανίτης
Οι ομιλητές που σκιαγράφησαν την προσωπικότητα και τις αρετές του αοιδήμου Ιεράρχου ήταν ο Γεν.Αρχιερατικός Επίτροπος Μητρ/λεως Αμαρουσίου Πρωτοπρεσβύτερος π. Χρήστος Κυριακόπουλος, ο δικηγόρος – Δρ. Πανεπιστημίου Ηλίας Γιαννικόπουλος και ο Εκδότης-Διευθυντής της εφημερίδος μας Κων/νος Π. Καλύβας.
Παραθέτουμε παρακάτω ολόκληρη την ομιλία του Κώστα Καλύβα, που αποκάλυψε άγνωστες πτυχές της ζωής και του έργου του Μακαριστού Ιεράρχη:
Σεβασμιότατε,
Κύριε Δήμαρχε,
Κύριε εκπρόσωποι της Δημοτικής Αρχής και του Δ.Σ.,
Κυρίες και κύριοι,
Οι προλαλήσαντες επιφανείς ομιλητές, με περισσή ευφράδεια αναφέρθησαν στην πολυσχιδή δραστηριότητα και τις αρετές του αοιδίμου Μητροπολίτου μας Κυρού Θεοφίλου.
Και μπορώ να πω ότι με κάλυψαν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εγώ λοιπόν θα αναφερθώ εν συντομία στην κοινή πορεία που είχα με τον Μακαριστό Μητροπολίτη και σε κάποιες ίσως άγνωστες πτυχές της ζωής του.
Λίγους μήνες από την ενθρόνισή του στη Δημητσάνα, το 1970, εξέδωσα την εφημερίδα μου, που είχε τότε τον τίτλο «Λάδωνας». Ακολουθώντας και εγώ τη ρήση «εκ Θεού άρχεσθε», τον επισκέφτηκα στη Δημητσάνα, ζητώντας την ευλογία του, που παρά το νεαρό της ηλικίας μου, ήμουν τότε μόλις 21 ετών, χωρίς δισταγμό μου έδωσε.
Έκτοτε συνδέθηκα στενά και φιλικά μαζί του και ίσως είμαι ο μόνος λαϊκός που είχαμε κοινή και παράλληλη πορεία, διάρκειας πλέον των 35 ετών.
Αυτός στα εκκλησιαστικά επικεφαλής της ιστορικής μας Μητροπόλεως και εγώ αφενός στην ενημέρωση των απανταχού της γης Γορτυνίων, αφετέρου στην προβολή των γορτυνιακών θεμάτων.
Και οφείλω να ομολογήσω ότι η συνεργασία μας ήταν αρμονική, άψογη και παραδειγματική, με γνώμονα πάντοτε τη στήριξη της γορτυνιακής εκκλησίας, αλλά και την πρόοδο και την ανάπτυξη του τόπου μας.
Δεν συγκρουστήκαμε ποτέ και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Αντίθετα ανταλλάσαμε συχνά σκέψεις και απόψεις, όχι μόνο για τα τοπικά μας θέματα, αλλά και γενικότερου ενδιαφέροντος ζητήματα.
Αλλά και σε οικογενειακό επίπεδο, είχα την τύχη να τελέσει ο ίδιος το γάμο μου, στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ευσταθίου της Μητροπόλεως, αλλά και την βάπτιση της κόρης μου Πετρούλας στον Ιερό Ναό Ταξιαρχών Βάχλιας.
Με τη συμπλήρωση 10ετίας από την έκδοση της εφημερίδος μου το 1980, μου έστειλε αυθόρμητα μια πολύ θερμή επιστολή. Ακόμη και σήμερα τα λόγια του δεν μπορώ να τα ξεχάσω.
Ενδεικτικά μου έγραφε μεταξύ των άλλων:
«Αποδείξατε πως αντέχετε στον χρόνο, πως μπορείτε και ξεπερνάτε κάθε δυσκολία, χωρίς ποτέ να υποχωρήσετε. Και φαίνεται αυτό κάθε ημέρα και καθαρότερα. Ξέρετε τι θα σας ευχηθώ; Να μην χαλάσετε ποτέ και να μη μολέψετε καθόλου τις αρχές σας.
Να αγαπάτε τη Γορτυνία, όχι με πάθος πεισματικό, μα με την αγάπη που γίνεται πάθος, χωρίς αυτό το πάθος να αποτελεί την αδυναμία σας, αλλά την αγάπη την δυνατή στην μεγάλη της έξαρση. Να υπηρετείτε την αλήθεια για τα γεγονότα και τα περιστατικά. Τα μάτια σας να μένουν ξάστερα και καθαρά και να βλέπουν τα γεγονότα και τα περιστατικά στην πραγματική τους υπόσταση, χωρίς ποτέ να βλάπτει την εικόνα την πραγματική μια συμπάθειά σας».
Χαριτολογώντας στη συνέχεια τόνιζε: «Εξαιρείται η περίπτωση που τα μάτια σας επηρεάζονται από την καρδιά σας, τότε που βλέπετε τη γενέτειρά σας και θεωρείται την Κοντοβάζαινα, κέντρο της γης».
Από τα πρώτα κιόλας φύλλα της εφημερίδος μου ήταν τακτικός αρθρογράφος. Σχολίαζε με το δικό του ξεχωριστό και δεικτικό τρόπο θέματα επικαιρότητας, κυρίως τοπικού ενδιαφέροντος, για τα χωριά μας που φθείνουν , για τα σχολεία μας ομοίως, για τη χρησιμότητα των Συλλόγων μας, για τους ξενητεμένους μας και άλλα.
Πολλές φορές εξέπεμπε κραυγή αγωνίας για το μέλλον των χωριών μας: «Ανασκουμπωθείτε αν θέλετε τα χωριά μας να διατηρηθούν» έγραφε μια φορά.
Ακόμη είχε ξεσπαθώσει αρκετές φορές όταν κάποιοι κακεντρεχείς, σπίλωναν τη μνήμη του εθνοϊερομάρτυρα Δημητσανίτη Αγίου Γρηγορίου του Ε’. Γινόταν πραγματικά θηρίο.
Αρθρογραφούσε όμως και σε ημερήσιες εφημερίδες της Αθήνας, κυρίως για την κατά καιρούς κρίση στην εκκλησία. Η Ιερά Σύνοδος ήταν και είναι χωρισμένη, όπως ο ίδιος μου έλεγε, σε διάφορες ομάδες. Ο ίδιος δεν ανήκε σε καμία και ήταν ουδέτερος, αλλά σχεδόν πάντα οι θέσεις του γινόντουσαν σεβαστές, αποτελώντας έτσι τον γεφυροποιό μεταξύ των τάσεων στην Ιερά Σύνοδο.
Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα που τον απασχολούσε και τον βασάνιζε από την πρώτη κιόλας ημέρα που ενθρονίστηκε στην Μητρόπολή μας, ήταν αυτό της μεγάλης έλλειψης ιερέων. «Δεν ξέρω πως θα το λύσω αυτό το πρόβλημα» μου έλεγε συνέχεια στις κατ’ ιδίαν επικοινωνίες μας.
Ώσπου, όπως ανέφεραν και οι προλαλήσαντες ομιλητές, βρήκε τη λύση 6 χρόνια μετά. Ήταν η ίδρυση της Ιερατικής Σχολής στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Γορτυνίας, τον Οκτώβριο του 1976, με διευθυντή της σχολής τον μακαριστό γέροντά μας, πατέρα Θεόκτιστο Αλεξόπουλο, τον επονομαζόμενο και ως «Άγιο της Γορτυνίας».
Τα έξοδα της ως και οι ιερατικές στολές των νέων ιερέων καλύφθηκαν από δωρεές Γορτυνίων.
Καθηγητές της Σχολής ήταν ο ίδιος, οι ιεροκήρυκες της Μητροπόλεως πατήρ Ευστάθιος Σπηλιώτης, σήμερα Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης, πατήρ Χρυσόστομος Ζαχαρόπουλος και πατήρ Γρηγόριος Τσάκαλης, που δυστυχώς έχει φύγει από κοντά μας, ως και ο τότε Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος, Πρωτοπρεσβύτερος πατήρ Παναγιώτης Γεωργακόπουλος. Όλοι τους πραγματικά διαμάντια της γορτυνιακής μας εκκλησίας.
Η Σχολή λειτούργησε δύο χρόνια και οι 30 περίπου αποφοιτήσαντες, με μειωμένα προσόντα οι περισσότεροι, κάλυψαν ισάριθμα κενά της Μητροπόλεως. Δυστυχώς οι ιερείς αυτοί, οι περισσότεροι σήμερα έχουν συνταξιοδοτηθεί, ενώ και κάποιοι έχουν αποδημήσει, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να επανέλθει, ακόμα πιο οξύ και να αποτελεί μόνιμο πονοκέφαλο και αγωνία του Σεπτού Ποιμενάρχου μας κ.Ιερεμία.
Με τις ομογενειακές μας οργανώσεις είχε συχνή και στενή επαφή. Αποδεχόμενος προσκλήσεις των επισκέφτηκε: δύο φορές την Αμερική (μια το 1977 και μια το 1984) και δύο φορές την Αυστραλία (μια το 1979 και μια το 1995), περιγράψας τις άριστες εντυπώσεις του στην εφημερίδα μου. Ακόμα είχε επισκεφθεί το Πατριαρχείο Κων/λεως και την Εκκλησία της Βουλγαρίας.
Μάλιστα το 1984 οι Γορτύνιοι της Αμερικής του έκαναν δώρο ένα αυτοκίνητο Audi, αξίας 2 εκατομμυρίων δραχμών για να μετακινείτε άνετα και με ασφάλεια στα χωριά μας, λαμβανομένου υπόψη ότι μέχρι τότε κυκλοφορούσε είτε με ένα Datsun φορτηγάκι της Ιεράς Μονής Προδρόμου και οδηγό το μοναχό πατέρα Αγάπιο, είτε με δανεικά αυτοκίνητα. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέχρι να αποκτήσουν όλα τα χωριά μας δρόμο, σε κάποια από αυτά πηγαινοερχόταν με ζώα. Και οφείλω εδώ να τονίσω ότι ο Μακαριστός Μητροπολίτης ήταν αεικίνητος, πήγαινε και στα πιο απομακρυσμένα χωριά, τελώντας ο ίδιος Ιερές Ακολουθίες, ταπεινά, σεμνά και αθόρυβα, όπως άλλωστε κάνει και ο σημερινός μας Μητροπολίτης κ. Ιερεμίας.
Την ίδια στενή επαφή και καλή συνεργασία είχε με τους Συλλόγους των χωριών μας. Αποδεχόταν με πολύ ευχαρίστηση τις προσκλήσεις των, για εκδηλώσεις των είτε στην Αθήνα, είτε στα χωριά μας.
Ιδιαίτερα όταν ήμουν Πρόεδρος της Παγγορτυνιακής Ένωσης δεν είχε λείψει ποτέ από εκδηλώσεις της, με κορυφαίες τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Στρατηλάτη και Ελευθερωτή του Γένους μας Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, την έλευση στην Αθήνα της Τιμίας Κάρας του Προστάτου μας Αγίου Αθανασίου Χριστιανουπόλεως, την ετήσια εορτή των Γορτυνίων Αγίων στον ανακαινισθέν ριζικά Γορτυνιακό παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στου Φιλοπάππου από τον Δήμο Αθηναίων και επί δημαρχίας του συμπατριώτη μας Δημήτρη Αβραμόπουλου κ.α.
Μάλιστα το 1995 η Παγγορτυνιακή Ένωση στην εκδήλωση για τα 20χρονά της, του απένειμε το Χρυσούν Μετάλλιό της, στο οποίο η μια πλευρά απεικόνιζε τον Άγιο Αθανάσιο Χριστιανουπόλεως και η άλλη τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Κήρυξε Έτος Αγάπης το 1981, προσφέροντας από τότε και για αρκετά χρόνια, βιβλιάρια σπουδών σε παιδιά ιερέων και πολυτέκνων, ως και σε αριστούχους φοιτητές ΑΕΙ και ΤΕΙ.
Επανερχόμενος στη στενή σχέση του με την εφημερίδα μου, ήταν αυτός που πρώτος πρότεινε την αλλαγή του τίτλου της, αλλά και ο νονός της, αφού από τις πολλές προτάσεις που έγιναν, στο τέλος επικράτησε η δική του. Έτσι η εφημερίδα μας από «Λάδωνας» μετονομάστηκε σε «Γορτυνία» το 1986 για να αγκαλιάζει με το νέο της όνομα όλη την επαρχία μας.
Όμως κατά την αρχαία φράση: «Δεινόν το γήρας ου γαρ έρχεται μόνον». Έτσι και ο μακαριστός ποιμενάρχης μας από το 2002 άρχισε να αντιμετωπίζει κινητικά προβλήματα, που συνεχώς μεγάλωναν. Και τότε επίδοξοι μνηστήρες, διοχέτευαν σε διάφορα έντυπα δυσμενή δημοσιεύματα, όπως άλλωστε γίνονται πανελλαδικά σε ανάλογες περιπτώσεις.
Με αφορμή τα δημοσιεύματα αυτά το Δεκέμβριο του 2003, ο αοίδημος Μητροπολίτης Θεόφιλος σε μια αποκλειστική συνέντευξή του στον ομιλούντα που ήταν και η τελευταία, απάντησε με ειλικρίνεια σε όλα τα ερωτήματα που του έθεσα. Και βεβαίως συγκλονίζει και αφοπλίζει η εξομολόγησή του.
«Έναν πατέρα όταν περνούνε τα χρόνια του, όταν γερνάει, δεν τον πετάνε, διότι μπορεί να είναι πατέρας και τότε που υποβασταζόμενος μπορεί να περπατήσει. Προπάντων όταν μπορεί να ανταποκρίνεται στην αποστολή του».
Σε ερώτησή μου δε ότι στον επίλογο του τελευταίου του βιβλίου, γράφει εκείνο το συγκλονιστικό, εντελώς ανθρώπινο και τελείως δικαιολογημένο: «Δεν έχω που να πάω και που να παγκιάσω», αν αυτό αφήνει υπονοούμενα για οικειοθελή αποχώρηση, απαντά:
«Δεν υπονοώ ότι επίκειται η παραίτησή μου εις αυτήν την έκφραση. Το αντίθετο. Λέγω: «Ας πούμε ότι θέλω να παραιτηθώ. Που θα πάω; Εγώ περιουσιακά στοιχεία, σπίτι δεν έχω. Τα έχω διαθέσει όλα για το ποίμνιο μου. Που θα πάω λοιπόν; Αν αποφασιστεί από την Εκκλησία η αποχώρηση μου με διαταγή, νομοθετικά, είμαι βέβαιος ότι το χέρι του Θεού και σε αυτό θα με προφυλάξει».
Και όντως όπως αποδείχτηκε τον προφύλαξε. Μετά την παραίτησή του φιλοξενήθηκε στοργικά από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιο, στην Μητρόπολή του, από όπου άλλωστε είχε ξεκινήσει την Ιερατική του σταδιοδρομία.
Όμως τα κινητικά του προβλήματα το 2004 και 2005 εντάθηκαν περισσότερο με αποτέλεσμα να μειώνονται αισθητά οι δημόσιες εμφανίσεις του, ενώ και τα σχετικά δυσμενή δημοσιεύματα τελειωμό δεν είχαν.
Αλλά και οι αφόρητες πιέσεις, όχι μόνο από εκκλησιαστικούς και συλλογικούς παράγοντες αλλά και από απλούς πολίτες, προς τον ομιλούντα να πάρω κι εγώ υπεύθυνη θέση στο όλο πρόβλημα, με ανάγκασαν με πολύ βαριά καρδιά και πόνο ψυχής να του απευθύνω ανοιχτή επιστολή, συστήνοντάς του με διπλωματικό τρόπο να ακολουθήσει πρόσφατα παραδείγματα άλλων αγίων Αρχιερέων που αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας.
Του τόνιζα δε ότι έτσι θα ανεβεί ακόμη περισσότερο στη συνείδησή μας και θα δείξει τη μεγαλοσύνη του.
Και πράγματι όπως αποκάλυψε σε κοινό μας γνωστό, η επιστολή μου αυτή ήταν εκείνη που τον άγγιξε βαθειά και δύο μήνες μετά στις 9 Μαρτίου 2006, την ημέρα της ονομαστικής του εορτής, ανακοίνωσε την παραίτησή του, στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Νικολάου Μεγαλοπόλεως.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφέρω άλλη μια συγκλονιστική μαρτυρία που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα μου αμέσως μετά το θάνατό του στις 9 Οκτωβρίου 2006, αλλά και την εκλογή του από την Ιερά Σύνοδο, μια ημέρα μετά ως νέου Μητροπολίτου μας του κυρίου Ιερεμίου Φούντα.
Ενδεικτικό της ταπεινοφροσύνης αλλά και άκρως συγκλονιστικό δείγμα της εκκλησιαστικής συνείδησης και εκκλησιαστικού φρονήματος του Σεβασμιοτάτου κυρίου Ιερεμίου, είναι ένα περιστατικό που μας αφηγήθηκε έκθαμβος, παριστάμενος γορτύνιος κληρικός.
Όταν καλοκαίρι του 2005 ο αλλήστου μνήμης Μακαριστός Μητροπολίτης μας Θεόφιλος νοσηλευόταν στον Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, ο πατήρ Ιερεμίας πλησίασε δειλά – δειλά τον θάλαμο όπου νοσηλευόταν ο αοίδιμος.
Έφτασε με μεγάλη συστολή στο κρεβάτι, έβαλε εδαφιαία μετάνοια και ασπάστηκε με ευλάβεια το χέρι του. Τον ρωτά ο Μακαριστός:
– Ποιός είσαι;
– Ένας απλός ιερέας Σεβασμιότατε
– Που υπηρετείς;
– Εδώ στην Αρχιεπισκοπή
– Καλά όνομα δεν έχεις;
– Ιερεμίας Φούντας Σεβασμιότατε
Τότε ο Άγιος Γέροντας πετάγεται αυτομάτως από το προσκέφαλό του, ασπάζεται τον πατέρα Ιερεμία και του λέει ολοκαρδίως: «Εύχομαι να γίνεις διάδοχός μου», όπερ και εγένετο.
Αυτό τα λέει όλα.
Οι εκλεκτοί ομιλητές της παρούσης εκδήλωσης τιμής και μνήμης και εμείς, νομίζω ότι εκαλύψαμε ότι φανερό επραγματοποίησε ο αοίδιμος. Όμως ο Γέρων Μητροπολίτης Θεόφιλος είχε και πολλές άλλες αρετές, όπως τον λειτουργικό ζήλο του και την πάρα πολύ μεγάλη εξάσκηση της ελεημοσύνης.
Σεβασμιότατοι, κυρίες και κύριοι,
Εσείς θα κρίνετε αν και η ταπεινή μου συνδρομή, εφώτισε και έδωσε την δέουσα εικόνα της ζωής και πολιτείας του επί 36 ολόκληρα χρόνια Μακαριστού Ποιμενάρχου μας κυρού Θεοφίλου.
Ευχόμαστε ταπεινά ο Κύριος της ζωής και του θανάτου να τον αναπαύσει εν χώρα ζώντων και εν σκηναίς δικαίων και εμείς να έχουμε την ευχή και ευλογία του.