Η ομιλία της εκπαιδευτικού Ευαγγελίας Ρέππα στον εορτασμό της Εθνικής Αντίστασης

Το πρωί τελέστηκε Δοξολογία στον Ιερό Ναό του Προφήτη Ηλία, ενώ η εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας έγινε από την κ. Ευαγγελία Ρέππα, Διευθύντρια ΕΠΑΛ Γορτυνίας.

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 23-11-2025

Υπάρχουν στιγμές στην ιστορική ζωή των λαών ορόσημα που σημαδεύουν την πορεία τους στο χρόνο και στον ίσκιο τους σταματά ένας λαός για να πάρει πνοή και να συνεχίσει. Οι σταθμοί αυτοί είναι συνάμα αφετηρίες  νέων δημιουργιών και νέων επιτευγμάτων. Μια τέτοια στιγμή τιμούμε σήμερα, καθώς καλούμαστε να θυμηθούμε ηρωικές στιγμές τιμής και υπερηφάνειας της Εθνικής Αντίστασης εναντίον ενός βάρβαρου κατακτητή που δημιούργησε τις πιο δυστοπικές συνθήκες στην ευρωπαϊκή ήπειρο, επιβάλλοντας τις ναζιστικές του αντιλήψεις.

Ζόφος παντού! Από 1939 οι λαοί της Ευρώπης βρέθηκαν αντιμέτωποι με την πιο φρικτή μορφή καταπίεσης και βίας. Η τριπλή κατοχή της Ελλάδας από τις δυνάμεις της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας από το 1941 ήταν μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία του τόπου μας. Η πατρίδα μας διαμελίζεται μετά την εισβολή των Γερμανών, στις 6 του Απριλίου 1941, την κατάρρευση του μετώπου και την κατάληψη της Αθήνας στις 27 του ίδιου μήνα.

Πρώτο μέλημα των Γερμανών είναι η συγκέντρωση και απομύζηση όλων των αγαθών της βιομηχανικής παραγωγής και των φυσικών πόρων της χώρας.  Λεηλατούνται τα βιομηχανικά και εμπορικά αποθέματα και η αγροτική παραγωγή. Ο λαός μας αντιμετωπίζει προβλήματα στην προμήθεια των χρειωδών για την επιβίωσή του και οδηγείται στον σκληρό χειμώνα του 1941 στη διάρκεια του οποίου βίωσε τον μεγάλο λιμό, ο οποίος κόστισε περίπου 100.000 ψυχές, αφανισμένες από την πείνα.

Οι Βούλγαροι εισάγουν και εφαρμόζουν σχέδιο εξόντωσης του ελληνισμού και υλοποιούν πρόγραμμα εθνοκάθαρσης στις περιοχές που ελέγχουν. Φροντίζουν να εξαφανίσουν την ελληνική γλώσσα από τα σχολεία και τις εκκλησίες. Θύματα εθνοκάθαρσης πέφτουν ιερείς, στελέχη της δημόσιας διοίκησης, ακόμη και απλοί πολίτες.

Ωστόσο, εκεί, στις πιο δύσκολες στιγμές, εμφανίστηκε το φως της αντίστασης. Ο λαός μας δεν υποτάχθηκε. Απέναντι στην καταπίεση, στον εκφοβισμό και στην αδικία, ο ελληνικός λαός αντέτεινε το πνεύμα της αντίστασης. Μια αντίσταση που δεν περιορίστηκε μόνο στους αντάρτες, αλλά επεκτάθηκε σε κάθε ελληνικό σπίτι, σε κάθε ελληνικό χωριό, σε κάθε ελληνική πόλη. Τα συσσίτια που οργανώνονται  από συλλόγους επαγγελματιών και εργαζομένων, από τους εκπαιδευτικούς στα σχολεία, είναι η πρώτη μας νίκη, καθώς αποδεικνύουν την κοινωνική συνοχή και τον αλτρουισμό που χαρακτηρίζουν τον λαό μας.

Στις 30 Μαΐου του 1941 ο Μανόλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας κατεβάζουν από την Ακρόπολη τη γερμανική σημαία, τη σβάστικα που μολύνει τον Ιερό Βράχο με τα μηνύματα του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας και της ωμής βίας που συμβολίζει , και αφήνουν την ελληνική να κυματίζει στον αττικό ουρανό. Η υποστολή της σβάστικας από την Ακρόπολη αποτέλεσε ουσιαστικά την πρώτη αντιστασιακή πράξη στην κατεχόμενη Αθήνα, μια ενέργεια με συμβολικό χαρακτήρα, αλλά και με τεράστια απήχηση στο ηθικό των δοκιμαζόμενων Ελλήνων. Σταδιακά, με συνδυασμένη δράση, η αντίσταση του ελληνικού λαού απλώνεται και οργανώνεται.

Παντού στον ελληνικό χώρο δημιουργούνται αντιστασιακές ομάδες. Ξεχωρίζουν οι αντιστασιακές οργανώσεις με τη μεγαλύτερη εμβέλεια οι οποίες δημιουργούνται από το καλοκαίρι του ’41. Αρχικά ο ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος), με αρχηγό τον στρατηγό Ναπολέοντα Ζέρβα και πολιτικό ηγέτη τον Νικόλαο Πλαστήρα, τον γνωστό μαύρο καβαλάρη από το μέτωπο της Μικράς Ασίας.

Λίγο αργότερα ιδρύεται η ΕΚΚΑ (Εθνική Και Κοινωνική Απελευθέρωση) με αρχηγούς τον Δημήτριο Ψαρρό και τον Ευριπίδη Μπακιρτζή.

Στο τέλος  του Σεπτέμβρη γνωστοποιείται στον ελληνικό λαό με διάγγελμα η ίδρυση του ΕΑΜ (Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου), από τους Λευτέρη Αποστόλου, Χρήστο Χωμενίδη, Απόστολο Βογιατζή και Ηλία Τσιριμώκο. Τον Φεβρουάριο του 1942 ιδρύεται ο ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός). Επικεφαλής του είναι ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης και ο Θανάσης Κλάρας ,γνωστός ως Άρης Βελουχιώτης. Ο ΕΛΑΣ είναι εθελοντικός αντάρτικος στρατός και αποτελεί την μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση στην Ελλάδα.

Όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις θέτουν ως στόχο τον αγώνα κατά των κατακτητών και την απελευθέρωση. Απώτερος στόχος είναι η αλλαγή στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας και η δημιουργία συνθηκών για την οικοδόμηση ενός σταθερού δημοκρατικού πολιτεύματος.

 Σύσσωμος ο λαός αντιστέκεται και πληρώνει βαρύ τίμημα. Τον Σεπτέμβριο του 1941 πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα η πρώτη μαζική λαϊκή εξέγερση στον ελλαδικό χώρο αλλά και ένα από τα πρώτα (αναφέρεται και ως το πρώτο) σε ευρωπαϊκή κλίμακα κίνημα εναντίον του Άξονα από 22 χωριά του νομού Δράμας. Ακολουθεί το Μεσόβουνο της Πτολεμαΐδας, το Ελευθεροχώρι των Γιαννιτσών , τα Κερδύλλια, το Δίστομο,ο Χορτιάτης, ο Κάνδανος στην Κρήτη, το Αμπελόφυτο στο Κιλκίς. Και η Πελοπόννησος βιώνει τη χιτλερική βαρβαρότητα  και την κτηνωδία του φασισμού με πολλές εκτελέσεις πατριωτών που αντιστέκονται στο κατακτητή και κυρίως με το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που γνώρισε η ανθρωπότητα. στις 13 Δεκεμβρίου 1943, όπου εκτελούνται όλοι οι άνδρες από 14 ετών και άνω.

Κορυφαία στιγμή της Ενωμένης Εθνικής Αντίστασης, αποτελεί η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου, στις 25 Νοέμβρη του 1942 η οποία υπήρξε αναμφισβήτητα μία από τις πιο σημαντικές –σε επίπεδο συμβολισμού, αλλά και ουσίας– πράξεις αντίστασης κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Αποτελεί, επίσης, μια περίπτωση στην οποία οι δύο μεγαλύτερες αντιστασιακές οργανώσεις στον ελληνικό χώρο, ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ, συνεργάστηκαν, και ολοκλήρωσαν με επιτυχία το σχέδιο, με τη βοήθεια  μιας ομάδας δώδεκα Βρετανών με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ , που είχε φτάσει κρυφά στον ελλαδικό χώρο, με στόχο να έρθει σε επαφή με τους Έλληνες αντάρτες. Η επιτυχία αυτή απέδειξε περίτρανα ότι η συνεργασία, ο παραγκωνισμός των ιδεολογικών διαφορών και κυρίως η αγάπη για την πατρίδα και την ελευθερία μπορούν να δημιουργήσουν θαύματα.  Μια συνεργασία που δυστυχώς διερράγη και οδήγησε την πατρίδα μας στις σκοτεινές σελίδες του Εμφυλίου Πολέμου.

Ο λαός μας αντιστέκεται χωρίς να δειλιάζει εξαιτίας των σκληρών γερμανικών αντιποίνων και αντιδρά σε κάθε ευκαιρία.  
Η κηδεία του Κωστή Παλαμά τον Φεβρουάριο του 1943 είναι μία από αυτές. Ο αθηναϊκός λαός νιώθει ,όπως χαρακτηριστικά τονίζει στον επικήδειο λόγο ο Άγγελος Σικελιανός, ότι «Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!».  Και υπακούει στο μήνυμα του Σικελιανού:

«Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,

δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...

Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !»

και ξεχύνεται στους δρόμους σε ένα πρωτοφανές αντικατοχικό συλλαλητήριο, ακολουθώντας την συμβουλή που ο Παλαμάς έδινε όσο ζούσε:

“Δεν έχω άλλο να σας πω παρά μονάχα ένα,

μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα”.

Η γυναίκα γίνεται σύμβολο της αντίστασης, καθώς ηρωικές γυναικείες μορφές παίρνουν μέρος σε όλα τα μέτωπα του απελευθερωτικού αγώνα νικώντας στερεότυπες αντιλήψεις και αλλάζοντας για πάντα τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία. Ηλέκτρα Αποστόλου, Ηρώ Κωνσταντοπούλου, Διαμάντω Κουμπάκη, Μαρία Δημάδη, Λέλα Καραγιάννη, είναι μερικά ονόματα των γυναικών – ηρωίδων που θυσιάστηκαν για την ελευθερία του λαού μας.

Θα ήταν μεγάλη αμέλεια να μην αναφερθούμε στην προσφορά του κλήρου στην Εθνική Αντίσταση, καθώς η συμμετοχή του σε όλα τα μέτωπα της αντίστασης ήταν καθοριστική και πλήρωσε βαρύ τίμημα. Πολλοί ιερείς και μοναχοί εντάχθηκαν ενεργά στις τάξεις των αντάρτικων ομάδων. Άλλοι προσέφεραν στήριξη από τα μετόπισθεν, αναλαμβάνοντας ρόλους συνδέσμων, τροφοδοτών, ή καταφύγιων για διωκόμενους αγωνιστές και συμμάχους.  Ένας από τους πιο ηρωικούς ρόλους ήταν η συμβολή ορισμένων ιεραρχών και ιερέων στη διάσωση Ελλήνων Εβραίων από τις διώξεις των ναζί, εκδίδοντας ψεύτικα πιστοποιητικά βαπτίσεων και κρύβοντάς τους ή αρνούμενοι να δώσουν στοιχεία, όπως ο μητροπολίτης Ζακύνθου  Χρυσόστομος που παρέδωσε στους Γερμανούς τον κατάλογο με δύο ονόματα: το δικό του και του δημάρχου  Καρρέρ. Έπειτα τους είπε: «Ορίστε οι εβραίοι σας. Εάν αποφασίσετε να απελάσετε, θα μοιραστώ τη μοίρα τους.                         

Αξίζει, επίσης,  να αναφέρουμε και τη στάση των δύο Αρχιεπισκόπων της Κατοχής, του Χρύσανθου και του Δαμασκηνού. Ο πρώτος αρνήθηκε να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου λέγοντας ότι «οι κυβερνήσεις εκλέγονται από το λαό και εγκρίνονται από τον βασιλιά. Γι’ αυτό δεν αναγνωρίζω καμιά κυβέρνηση που επιβάλλουν οι κατακτητές της πατρίδας μου». Αμέσως συλλαμβάνεται και απομακρύνεται από τον θρόνο, στον οποίο κάθεται ο Δαμασκηνός, ο οποίος  στέκει στο ύψος των περιστάσεων. Αγωνίζεται με όλες του τις δυνάμεις για να εξασφαλίσει τρόφιμα για τον λαό και ιδρύει τη Χριστιανική Αλληλεγγύη, που προσφέρει φαγητό στους πεινασμένους. Το 1942 υποθάλπει τη γενική απεργία εναντίον της στράτευσης Ελλήνων από τους Γερμανούς και το 1943 διαμαρτύρεται συνεχώς για την αποστολή των Εβραίων στα στρατόπεδα του θανάτου. Σε συνεργασία με κατοχικούς υπουργούς κατασκευάζει ταυτότητες για όσους Εβραίους μπορεί, στις οποίες αναγράφονται ως Χριστιανοί για να γλυτώσουν. Και όταν ο Γερμανός διοικητής τον απειλεί με τουφεκισμό για τη στάση του, απαντάει: «Πείτε του διοικητή πως τους ορθόδοξους ιεράρχες δεν τους τουφεκίζουν αλλά τους απαγχονίζουν. Τον παρακαλώ να τηρήσει αυτή την παράδοση!».

Η βασανιστική Κατοχή τελειώνει και στις 12 Οκτωβρίου του 1944 αποχωρεί από την Αθήνα και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης. Αυτή η ημέρα ορίστηκε ως η  επίσημη λήξη της κατοχής της χώρας μας. Ο λαός της Αθήνας υποδέχτηκε την υποστολή της σημαίας του κατακτητή με ένα ξέσπασμα χαράς και αγαλλίασης. Οι μαρτυρίες περιγράφουν χιλιάδες ανθρώπους οι οποίοι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να γιορτάσουν ένα κατόρθωμα που  το κέρδισαν με αίμα τους, με τα βασανιστήρια που υπέστησαν και με τη γενναιότητα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Το κατέκτησαν με το δικό τους ακατάβλητο σθένος κατά τη διάρκεια της Κατοχής, παρά τη φονική πείνα, τις εκατοντάδες εκτελέσεις, τους βασανισμούς και την στρατιωτική ισχύ του κατακτητή.

Αυτές τις θυσίες τιμούμε σήμερα, τις θυσίες ενός ολόκληρου λαού που αγωνίστηκε για μια ελεύθερη, δημοκρατική πατρίδα, μακριά από τη λαίλαπα του ναζισμού και του φασισμού. Το μήνυμα της επετείου στο σήμερα και στο αύριο είναι η ανάγκη για την ενωμένη αντιμετώπιση των δύσκολων καιρών και των σκοτεινών χρόνων. Ο Ελληνικός λαός, στο μακρύ διάβα της Ιστορίας του, απέδειξε ότι ενωμένος μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Δεν μας πρέπει η διχόνοια. Η ομοψυχία είναι η δύναμή μας μπροστά στους κινδύνους και τις απειλές. Αυτήν την ομοψυχία και την αγάπη για την πατρίδα τιμούμε σήμερα και ευθύνη μας είναι  το παράδειγμα των αγωνιστών της ηρωικής Εθνικής Αντίστασης να μας καθοδηγεί στο τώρα. 

Σας ευχαριστώ

 Ρέππα Ευαγγελία Εκπαιδευτικός

(Φωτογραφία www.drt915.gr)