Ζάτουνα Αρκαδίας | Ο τόπος εξορίας του Μίκη Θεοδωράκη (vd)

Ο Μίκης Θεοδωράκης συνδέεται με μία από τις πιο χαρακτηριστικές περιόδους της εξορίας του κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας (1967–1974). Η Ζάτουνα, ένα μικρό ορεινό χωριό της Αρκαδίας, συνδέθηκε άρρη-κτα με μία από τις πιο δύσκολες αλλά και δημιουργικές περιόδους στη ζωή του Μίκη Θεοδωράκη. Στις 21 Αυγούστου του 1968, μια ομάδα χωροφυλάκων καταφθάνει στο Βραχάτι, στο σπίτι όπου βρίσκεται ο Έλληνας μουσικός σε κάτοικόν περιορισμό.

Ένας από τους απεσταλμένους του αναγγέλλει ότι «Έχετε μισή ώρα καιρό να ετοιμασθείτε». Μετά από αυτό επιβιβάζεται σε ένα αυτοκίνητο χωρίς να ξέρει που πηγαίνει και με συνοδεία αστυνομικών οδηγείται στον τόπο της τρίτης εξορίας του , στην Ζάτουνα, ένα μικρό χωριό περιτριγυρισμένο από βουνά με έλατα στην καρδιά της Αρκαδίας. Μετά από λίγες μέρες τον ακολουθούν οικειοθελώς η γυναίκα του και τα παιδιά του και όλοι μαζί κρατούνται στην Ζάτουνα για 14 μήνες , μέχρι τις 26 Οκτώβριου του 1969.

Ήταν Οκτώβριος του 1968 όταν εμφανίστηκε κρυφά να καταγράφει το συνεργείο της Γερμανικής τηλεόρασης τον Μική Θεοδωράκη στην εξορία του στην Ζάτουνα Αρκαδίας. Στο φιλμ φαίνεται ο συνθέτης να είναι περικυκλωμένος από χωροφύλακες, που αντιδρούν στην εμφάνιση της κάμερας. Οι ένστολοι απωθούν τους Γερμανούς δημοσιογράφους , που ρωτούν για τον Μίκη. Δείχνουν ενοχλημένοι στην κάμερα, όμως δεν μπορούν να αντιδράσουν πιο έντονα για να μην εκθέσουν διεθνώς το στρατιωτικό καθεστώς της 21ης Απριλίου.

Οι Γερμανοί όπως θα δείτε δεν κλείνουν την κάμερα και συνεχίζουν να κινηματογραφούν μυστικά τον Θεοδωράκη, την σύζυγό του Μυρτώ και τα δυο ανήλικα παιδιά του. Μετά την άφιξη τεσσάρων Γερμανών δημοσιογράφων που κατάφεραν να τραβήξουν ένα φιλμ του σπιτιού και τον Μίκη Θεοδωράκη, η φύλαξη έγινε αυστηρότερη: το σπίτι το φυλούσαν με βάρδιες ειδικό κλιμάκιο από 14 συνολικά χωροφύλακες πέρα από τον σταθμό χωροφυλακής που ήταν μόνιμος στην Ζάτουνα. Το βράδυ φωτίζονταν από προβολείς και ο Θεοδωράκης είχε δικαίωμα να βγει από το σπίτι του μόνο δύο φορές.

Μόλις εγκαταστάθηκε ο Μίκης με την οικογένεια του στο σπίτι αυτό, ζήτησε να του επιτρέψουν να φέρει βιβλία, κυρίως Γαλλικά από την Αθήνα καθώς και το πιάνο του από το Βραχάτι. Η αίτηση του έγινε δεκτή και μάλιστα όλο το χωριό βοήθησε στη μεταφορά του πιάνου, καθώς αποτελούσε σπάνιο θέαμα για εκείνους μιας και οι περισσότεροι δεν είχαν ξαναδεί πιάνο από τόσο κοντά. Το σπίτι όπου διέμενε ο Μίκης πλέον κατοικείται ανά διαστήματα από την κόρη του ιδιοκτήτη, που του το είχε παραχωρήσει τότε και είναι το πιο πολυφωτογραφημένο σημείο του χωριού. Το χωριό, απομακρυσμένο και ήσυχο, έγινε για 14 μήνες το προσωπικό του "στρατόπεδο εξορίας".

Οι συνθήκες ήταν αυστηρές: επιτήρηση, περιορισμοί, απαγόρευση επαφών. Κι όμως, μέσα σε αυτή την απομόνωση ο Θεοδωράκης δεν σταμάτησε να δημιουργεί. Με κρυφά τετράδια και λίγα μέσα, συνέχισε να γράφει μουσική, να κατα-γράφει σκέψεις και να διαμορφώνει ιδέες που αργότερα πήραν σάρκα και οστά σε μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του. Η παρουσία του στη Ζάτουνα έμεινε χαραγμένη τόσο στη δική του ι-στορία όσο και στη συλλογική μνήμη της νεότερης Ελλάδας.

Το σπίτι όπου έζησε, αποκαταστημένο σήμερα, λειτουργεί ως Μουσείο Μίκη Θεοδωράκη. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να δει προσωπικά αντικείμενα, ντοκουμέντα της εποχής και να αισθανθεί τον παλμό της δημιουργίας σε μια περίοδο καταστολής. Η Ζάτουνα δεν ήταν απλώς τόπος εξορίας· ήταν τόπος πνευματικής αντίστασης.

Εκεί ο Θεοδωράκης απέδειξε πως η μουσική και το πνεύ-μα δεν φυλακίζονται. Και έτσι, η μικρή αυτή γωνιά της Αρκαδίας έγινε σύμβολο της δύναμης του ανθρώπου απέναντι στη βία και τη φίμωση.