Επίσκεψη από την Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού στην Τρίπολη

Άλλη μια επίσκεψη, από την Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ) Μελισσίων αυτή τη φορά, πραγματοποιήθηκε από φίλες και φίλους της Εθνικής Αντίστασης στα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης και στον τόπο εκτελέσεων Άγιο Θανάση στην Τρίπολη για να αποδώσουν φόρο τιμής στους αγωνιστές.

Ακολουθεί το καλωσόρισμα και ο χαιρετισμός των επισκεπτών από το Δημήτρη Νικολάου εκ μέρους της Κομματικής Οργάνωσης Τρίπολης του ΚΚΕ.

Ομιλία σε επίσκεψη αγωνιστών στο μνημείο στον Άγιο Θανάση.

Φίλες και φίλοι Συντρόφισσες και Σύντροφοι

Σας καλωσορίζουμε στη φιλόξενη Τρίπολη

Το Δικαστικό Μέγαρο Τρίπολης χτίστηκε το 1936 και είναι όπως χτίστηκε στην αρχή εδώ στην πλατεία Άρεως.

Αυτή η πλατεία η μόνη φορά που γέμισε ήταν στις 1 Οκτώβρη του 1944 τη μέρα γιορτασμού απελευθέρωσης της πόλης από τους ναζί κατακτητές.

Εδώ παρέλασαν τα τμήματα του ΕΛΑΣ  και μίλησε στους συγκεντρωμένους ο πρωτοκαπετάνιος  Άρης Βελουχιώτης.

Το Έκτακτο Στρατοδικείο Τρίπολης ιδρύθηκε τον Ιούλη του 1947. Στεγαζόταν στις αίθουσες του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης, στην πλατεία Άρεως. Κατά την διάρκεια της κατοχής στο κτήριο αυτό στεγαζόταν η έδρα των ταγμάτων ασφαλείας και το στρατοδικείο των Γερμανών. Στα υπόγεια του δικαστικού μεγάρου ήταν τα κρατητήρια μεταγωγών. Στους θαλάμους τους στοιβάζονταν κατά εκατοντάδες οι υπόδικοι και καταδικασμένοι πριν μεταχθούν στις φυλακές.

Το Έκτακτο Στρατοδικείο Τρίπολης στην αρχή είχε στην ευθύνη του τους Νομούς Αρκαδίας, Λακωνίας και Μεσσηνίας. Αργότερα τον Νοέμβρη του 1948 λειτούργησε στρατοδικείο και στην Καλαμάτα. Επίσης στρατοδικεία ιδρύθηκαν σε Κόρινθο, Ναύπλιο (τμήμα του στρατοδικείου Κορίνθου), Πάτρα και Πύργο.

Το Στρατοδικείο Τρίπολης έμεινε γνωστό ως «θανατοδικείο) λόγο του μεγάλου αριθμού θανατικών καταδικών που εξέδωσε στη διάρκεια λειτουργίας του. Έχει τον μεγαλύτερο αριθμό αποφάσεων σε θανατικές καταδίκες σε όλη την περιοχή.

Συνολικά από τον Αύγουστο του 1947 έως και το 1950 παραπέμφθηκαν να δικαστούν στην Τρίπολη 2.995 άντρες και γυναίκες. Εκδόθηκαν 1.087 καταδίκες, δηλαδή καταδικάστηκε το 37,5% των παραπεφθέντων. Από τους 1.087 καταδικασμένους οι 370 το 12% καταδικάστηκαν σε ΘΑΝΑΤΟ ή από τους 2.995 παραπεφθέντες οι 370 καταδικάστηκαν σε ΘΑΝΑΤΟ δηλαδή το 9% όσων μπήκαν στις αίθουσες του Στρατοδικείου. Οι 125 σε ΙΣΟΒΙΑ, οι 267 σε 0-10 έτη φυλάκισης και οι 325 σε 10-10+ έτη. Επέβαλε σύνολο έξι χιλιάδες χρόνια σε ποινές φυλάκισης. Στο στρατοδικείο Τρίπολης καταδικάστηκαν στελέχη και μέλη του ΚΚΕ και του Δημοκρατικού Στρατού. Στελέχη και μέλη του ΚΚΕ που είχαν χρέωση τα παράνομα δίκτυα μεταφοράς μαχητών προς το ΔΣΕ, τις γιάφκες, τα Κέντρα Πληροφοριών, αφανείς ήρωες. Καταδικάστηκαν αντάρτες του ΔΣΕ που πιάστηκαν ζωντανοί στα πεδία των μαχών. Καταδικάστηκαν όσοι εξέφραζαν συμπάθεια ή βοήθησαν τους αντάρτες του ΔΣΕ, έστω και με «μία φέτα ψωμί».

Εδώ στον Άγιο Θανάση Τρίπολης πίσω από το νεκροταφείο και απέναντι από τις φυλακές είναι ο χώρος εκτέλεσης των αγωνιστών μετά από αποφάσεις του Έκτακτου Στρατοδικείου Τρίπολης. Είναι ο ίδιος χώρος που έκαναν εκτελέσεις τα Γερμανικά  στρατεύματα κατοχής με τους ντόπιους συνεργάτες τους, την περίοδο της κατοχής.  

Την πρωτομαγιά του 1944 τη μέρα που εκτέλεσαν τους διακόσιους της Καισαριανής εδώ σε αυτό το χώρο εκτέλεσαν 40 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης για αντίποινα μετά την εξόντωση του Γερμανού Στρατηγού Κρέζ Διοικητή των στρατευμάτων κατοχής στη Νότια Ελλάδα. Τον εξόντωσε τμήμα του ΕΛΑΣ στη Γκαγκανιά Μολάων με επικεφαλής τον λοχαγό τότε Μανώλη Σταθάκη.

Το 2015 στήσαμε αυτό το μνημείο της Κ.Ε του ΚΚΕ για τους εκτελεσμένους του Έκτακτου Στρατοδικείου Τρίπολης και δώσαμε υπόσχεση τιμής στους εκτελεσμένους συντρόφους μας η κατασκευή του μνημείου να αποτελέσει και την απαρχή μιας νέας διεκδίκησης:

«Ο χώρος εκτελέσεων, που είναι και χώρος ταφής, να διαμορφωθεί κατάλληλα ώστε οι νέες γενιές να τον επισκέπτονται, να διδάσκονται, να παίρνουν κουράγιο, να αντέχουν στις δύσκολες καμπές της ταξικής πάλης, στους αντεπαναστατικούς ανέμους της εποχής. Να διαμορφώνεται η ατσάλινη θέληση των μελών του Κόμματος και της ΚΝΕ, να δρούμε κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες με αυξημένη ικανότητα στην προβολή του Προγράμματος του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό κομμουνισμό».

Ήδη ο χώρος αγοράστηκε από τον Δήμο Τρίπολης και την Περιφέρεια Πελοποννήσου σαν χώρος ιστορικής μνήμης και συνεχίζουμε.

Απέναντι είναι οι φυλακές Τρίπολης.

Σήμερα κρατούνται καταδικασμένοι για ειδεχθή εγκλήματα.

Το κτήριο απ’ έξω  είναι όπως ήταν τη δεκαετία του 1940.

Οι καταδικασμένοι σε θάνατο οδηγούνταν στις φυλακές της Τρίπολης. Εκεί είχε διαμορφωθεί ειδική πτέρυγα μελλοθανάτων. Από την ημέρα της έκδοσης της θανατικής καταδίκης μέχρι την ημέρα εκτέλεσης, στην πλειοψηφία των θανατοποινιτών μεσολαβούσε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, από 3 μέρες έως μια εβδομάδα.

Οι εκτελέσεις γίνονταν τα χαράματα, όπισθεν της φυλακής, δίπλα στο Νεκροταφείο της Τρίπολης. Η περιοχή ονομάζεται Άί Θανάσης. Είναι το ίδιο σημείο όπου οι Γερμανοί έκαναν εκτελέσεις. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι είχαν οπτική επαφή με τις εκτελέσεις. Ήταν ένα μέτρο που είχε πάρει το κράτος για να πιέζει τους υπόλοιπους κρατούμενους και θανατοποινίτες ότι αν δεν «μετανοήσουν» θα έχουν το ίδιο τέλος, θα είναι οι «επόμενοι». Στρατιωτικά οχήματα έπαιρναν τους θανατοποινίτες και τους οδηγούσαν στο τόπο εκτέλεσης.

Οι εκτελέσεις στην αρχή γίνονταν από απόσπασμα χωροφυλακής, ενώ μετά το 1948 από απόσπασμα του στρατού βάζοντας φαντάρους να εκτελούν. Στην αρχή τα πτώματα των εκτελεσμένων τα έθαβαν στο νεκροταφείο. Όμως όσο αυξανόταν ο αριθμός των εκτελέσεων τους έθαβαν επί τόπου στο χωράφι.

Ηρωικές στιγμές που δείχνουν το μεγαλείο ψυχής των σ. πριν εκτελεστούν.

Αθηνά Μπενέκου από τη Ζούπαινα Λακωνίας Δασκάλα κόρη παπά Μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Το Νοέμβρη του 1947 πιάστηκε στη Τρίπολη, που μπήκε στη πόλη, για να εκπληρώσει ειδική αποστολή του Αρχηγείου Πελοποννήσου του ΚΚΕ.

Πριν να την τουφεκίσουν, σε αυτόν εδώ το τόπο, στις 8-12-1947 φώναξε στο εκτελεστικό απόσπασμα:

«εδώ στον τόπο που τον ποτίζετε με το αίμα μου, αύριο θα έρχονται τα παιδιά σας να τον ραίνουν με λουλούδια. Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας».

Τάκης Μουλόπουλος από το Πέλαγος ένα χωριό εδώ κοντά της Αρκαδίας Δικηγόρος. Μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ και του επιτελείου της 3^ης Μεραρχίας του ΔΣΕ. Ήταν αντιπρόσωπος της «Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης» της κυβέρνησης του βουνού για την Πελοπόννησο.

Ο σ. Μουλόπουλος όταν συνελήφθη, για να προφυλάξει τον παράνομο συνωμοτικό μηχανισμό που δρούσε το 1947 στη Τρίπολη και στην Αθήνα, επικεφαλής του οποίου ήταν ο ίδιος, προσποιήθηκε – δήλωσε ότι θα κάνει αποκαλύψεις στην δίκη του. Για αυτόν το λόγο οι αρμόδιοι, τοποθέτησαν στην αίθουσα του Δικαστηρίου μικροφωνικές εγκαταστάσεις, μεγάφωνα στη πλατεία Άρεως και μερίμνησαν για το κατάλληλο στημένο ακροατήριο μεταφέροντας στην πλατεία δημόσιους υπαλλήλους και μαθητές Γυμνασίων ώστε να ακούσουν τις αποκαλύψεις του Μουλόπουλου. Όμως ο σ. Μουλόπουλος στην απολογία του, αντί για μετάνοια, για αποκήρυξη των αγώνων του και για αποκαλύψεις σε βάρος των συνεργατών και των συντρόφων του, άρχισε να ομιλεί για το ρόλο και τα ιδανικά του ΚΚΕ για το ΕΑΜ τον ΕΛΑΣ το ΔΣΕ.

Τότε ο Πρόεδρος του Στρατοδικείου κάτωχρος και εκνευρισμένος διέταξε να ξηλωθούν αμέσως οι μικροφωνικές και οι άλλες εγκαταστάσεις.

Ο σ. Μουλόπουλος καταδικάστηκε 3 φορές παμψηφεί σε θάνατο και εκτελέστηκε εδώ στις 18 Μάη του 1949.

Ο Νίκος Γκότσης Δικηγόρος από τη Ζαχάρω Ηλείας Ανώτερος στέλεχος του ΚΚΕ Υπεύθυνος του Δικαστικού τμήματος της 3^ης Μεραρχίας του ΔΣΕ.

Στην ερώτηση του Προέδρου του Στρατοδικείου, εάν οι κατηγορούμενοι έχουν συνήγορους ο Γκότσης απάντησε «έχω τον συναγωνιστή Λεωνίδα» και ο Λεωνίδας Κωνστανταράκος «προτείνω τον συναγωνιστή Γκότση».

Το Στρατοδικείο καταδίκασε 72 φορές σε θάνατο τον Νίκο Γκότση και 15 φορές παμψηφεί τον Λεωνίδα Κωνστανταράκο. Διακόπτοντας τον Πρόεδρο ο Γκότσης πρόσθεσε «και μια από μένα 73 κύριε Πρόεδρε».

Εκτελέστηκαν εδώ στις 27 Μάη του 1949.

Ο Γιάννης Πετρόπουλος ή Μαυρόγιαννης αγρότης από του Στρίγκου Τεγέας προπολεμικός κομμουνιστής, ακροναυπλιώτης, εκτελέστηκε στις 16 Φλεβάρη του 1948. Στο γράμμα του προς την οικογένειά του πριν εκτελεστεί γράφει:

“Αγαπητή μου γυναικούλα Αρχόντω,

Πολυαγαπημένα μου παιδιά Γιώργο, Βασιλάκη, Λευτεράκη, Νικήτα, δεν σας χάρηκα ούτε και σεις χαρήκατε τον μπαμπά σας. Πάντα με την πίκρα μεγαλώσατε. Μην πικραθείτε για το θάνατό μου πολύ. Έχετε μπροστά σας μια ζωή καλύτερη. Όλα μαζί αγαπημένα να χαρίστε στη μαμά σας στο υπόλοιπο της ζωής της καλύτερη ζωή.

Έμεινα και εργάστηκα τίμιος μέχρι την τελευταία μου αναπνοή, να το έχετε καμάρι. Το όνομά σας δεν το λέρωσα ποτέ. Γλυκοχάραξε για σας η ευτυχισμένη ζωή.

Δικάστηκα άδικα. Γιατί πολέμησα για τη λευτεριά της Ελλάδας. Στο δικαστήριο κράτησα τη θέση του Έλληνα αγωνιστή τίμια. Έμεινα αγνός και αμόλυντος, χωρίς ιδιοτέλεια, αυτό έκανε περισσότερο να με καταδικάσουν οι δικαστές.

Σας φιλώ ο μπαμπά σας Γιάννης”

Ο Γιάννης Κλημέντζος  από το χωριό Σιμιάδες Αρκαδίας Γεωπόνος καταδικάστηκε δις σε θάνατο και εκτελέστηκε εδώ στις 23 Μάη του 1949.

Σε ένα από τα γράμματα στην οικογένειά του γράφει:

“15.1.49

Αγαπημένη μου μάνα αγαπημένα μου αδέρφια

Σας γράφω το τελευταίο μου γράμμα απ’ το κελί του μελλοθανάτου. Μαζί με άλλους 14 δικάστηκα σε θάνατο.

Άκουσα την απόφαση με τη μεγαλύτερη ψυχραιμία. Αρκεί να σας πω ότι λίγο μετά το διάβασμα της απόφασης χόρεψα τσάμικο στο κελί μου, δε με φοβίζει ο θάνατος.

Με την ίδια ψυχραιμία θέλω ν’ ακούσετε κι εσείς την απόφαση αυτή είναι η τελευταία μου επιθυμία.

Αφού υπάρχει θάνατος κι όλοι θα πεθάνουν, τι σημασία έχει αν αυτό γίνει πιο γρήγορο ή πιο αργά. Τα χρόνια είναι στιγμές στην αιωνιότητα. Πολύ αίμα χύθηκε στην Ελλάδα και δεν ήταν δυνατόν να ξεφύγουμε κι εμείς.

Εύχομαι και για σας και για όλον τον κόσμο να σταματήσει το ταχύτερο το δράμα της Ελλάδος και να ζήσετε κι εσείς κι όλος ο κόσμος ήσυχοι και ευτυχισμένοι.

Δεν διατηρώ μίσος για κανέναν. Θέλω κι εσείς να ξεχάσετε κάθε μίσος. Μόνο η λησμονιά θα κλείσει τις πληγές που άνοιξαν. Να βοηθήσετε την Ποπίτσα μας ν’ αποκατασταθεί μ’ ένα καλό παιδί. Να βοηθήσετε το Σωτηράκο ο οποίος πρέπει να σας ακούει πάντα. Να διατηρήσετε την αγάπη και τη συμπόνοια που υπάρχει μεταξύ σας, αυτή φέρνει την ευτυχία.

Δήμο παρηγόρησε και φρόντισε τη μάνα. Φίλα για μένα τα παιδάκια σου. Εσύ Βασιώ φίλησε την μπέμπα σου που δεν την γνώρισα καθώς και τον Παναγιωτάκο κι ο Γιώργος την κόρη του. Αν είναι εύκολο βοηθήστε ένα από τα παιδιά σας ν’ ακολουθήσει το επάγγελμά μου. Χαιρετήστε από μένα όλους τους γνωστούς συγγενείς και φίλους Παναγιώτη, Γιωργία, Βούλα, Νότα, Ζωίτσα γεια σας.

Σας φιλώ

Με πολύ αγάπη

Γιάννης “              

Η Καίτη Κόλλια 18 χρονών από το Μαυρίκι Αρκαδίας.

Στις αρχές του Σεπτέμβρη του 1948 σε ένα τμήμα του ΔΣΕ που επέστρεφαν από Μάχη παρουσιάστηκαν και ζήτησαν από τους αντάρτες να τις πάρουν μαζί τους δυο μαθήτριες Γυμνασίου.

Η Καίτη επειδή ήταν γεροδεμένη πήρε όπλο και έγινε ακροβολιστής.

Πριν την πάρουν για το Στρατοδικείο και από εκεί για την εκτέλεση, ζήτησε από μία συνομήλική της συγκρατούμενη ένα ολοκαίνουριο φόρεμα που είχε. Το φόρεσε και έσυρε πρώτη το χορό μέσα σε μία μεγάλη σκηνή που ήταν κρατούμενη.

Σαν τελείωσε είπε «Τώρα ας με σκοτώσουν».

Εκτελέστηκε εδώ στις 2 Αυγούστου του 49.

Είναι μερικές περιπτώσεις από τις ηρωικές στιγμές που μας άφησαν παρακαταθήκη οι εκτελεσμένοι σύντροφοι και συντρόφισσες.

Αθάνατοι.